Pirayə xanıma
Ankarada
ən böyük otel
Mösyü Düvalındı.
Bir də
sement var əlində,
sement!
İnanılmaz pul qazanır.
Müharibə qapımızdadır.
Müdafiə sənayesində
sementin,
diplomatiyada
otelin rolu böyükdür…
Bayırda Ay var,
dəniz var,
dənizin üstündə
yelkənli yuxudan bir gəmi,
insana
yalnız böyük,
şəfqətli
və
gözəl şeylər düşündürən…
Bayırda Ay var,
dəniz var,
bir də
dənizin sahilində
çöllərin və ağacların
bəxtəvərliyi…
- Bu
Mösyü Düval
Osman Nəcibin
dostudurmu?
- Dostu yoxdur
Osman Nəcibin,
sadəcə,
pul alır onun şirkətindən.
- Təhsinlə
Mösyü Düval
tanış-bilişdilərmi?
- Yox,
Təhsin Bəbəkdəki
villasının
sementini alıb ondan,
bir quruş da vermədən…
Bayırda
Ayın altında,
dənizin sahilində
yarpaqlardan
və quşlardan
yükünü tutmuş bir ağac…
- Bir az
məhzun görünür
sizin Mösyü Düval.
- Yenə
heç cür
dünyaya gətirə bilmədiyi
çocuğunu düşünür.
Arvadı qısırdı.
Hərif
dəhşətli dərəcədə
katolikdir -
boşaya bilmir arvadını
qorxur.
Hər halda,
kədərli şeydir,
bu dünyadan gedərkən
yurdunda milyonların qala,
tək bir çocuğun isə yox…
Bəmbəyaz
bir gecə keçir
mavi şüşələrin arxasından,
amma
bunun fərqində deyil
lüks vaqonun içindəkilər…
Bir
qəribə tərzdə güldü
siyah əlbisələrin əsməri,
sivri burnu
dartıldı yuxarıya doğru,
sordu arkadaşından:
- Mösyü Duvalın
masasında neçə adam var?
- Üç.
- Xeyr, dörd.
Düval, bir,
Cazibə, iki,
Osman Nəcib, üç,
və
Şinasi bəy, dörd.
Fəqət
siz Şinasi bəyi
görə bilməzsiniz,
çünki intihar etdi zavallı -
özü
öz əli ilə
bəmbəyaz alnına
bir güllə sıxdı.
Altmış yaşındaydı hənuz.
İxtiyar bir insanın intiharı
ixtiyar bir insanın
ağlamasına bənzər,
ikisi də rəzalət,
ikisi də gülünc,
ikisi də
ümidsizlikdən doğan
bir bədbinlik…
Əski
Dövlət Şurasının
üzvü idi Şinasi bəy.
Onu
barıt işinə nəzarət edən
idarə heyətinin tərkibinə saldı
Mösyü Düval -
səhv elədi,
çünki bizdə
yeni insanlar
gəlmişdi iş başına.
Sonra
barıt
dövlətin nəzarətinə keçdi,
Şinasi bəyi
işdən çıxartdı
Mösyü Düval -
düz elədi,
çünki bizdə
yeni insanlar
gəlmişdi iş başına.
Fəqət
bu düz iş
bir balaca
yanlış göründü
Şinasi bəyə.
Və
bir səhər
sübh çağı -
"Bumm!" -
Şinasi bəy
sizə bağışladı ömrünü.
Deyirlər ki,
otağına qapılıb,
o gecə səhərə qədər
"Aida" operasını
dinləmiş qramofonda.
Ay işığından
qapqara bir qatar keçir,
qapqara bir qatar,
yalnız
ara-sıra
təkərlərindən qığılcımlar
çıxır…
Siyah əlbisələrin sarışını
siyah əlbisələrin əsmərindən
soruşdu:
- Bu tösmərək,
şişman,
qıllı adam kimdi?
Gözləri
yağlı zeytun dənələrinə
bənzəyir,
necə də
həyəcanla danışır.
- Gördüm.
Qasım Əhmədov.
Mühacirdi.
Sovetlər Birliyindən qaçıb.
Berlindən gəlmiş
bir turançı da olsam,
qardaş deyə bilmərəm
belə adama…
- Yəni,
hərif o qədərmi
rəzildi?
- Yox,
canım, rəzil nədi,
bicdi, çox bicdi.
Maliyyə
və sənaye məsələlərindən
anlayacaq qədər ağıllıdır
və
kələkbazdı bir az.
Bundan
iyirmi iki il öncə -
pulemyot səsləri ilə
dolu bir gecədə
Batumda
kapitan Vasilyevin
yük gəmisinə minib,
qaçır bolşeviklərdən.
Qara dənizin
ortasında ikən
ölür haçasaqqal kapitan,
zatən çox qoca idi…
Və
gəmi İstanbula
çatdığı zaman
Batumun
çamadansız,
narahat və həyəcanlı yolçusu
Əhmədov
cibində sənədi-sübutu
gəminin sahibi kimi
Qalata limanına ayaq basır.
İstanbul
işğal altında idi
o zaman.
Amma
ingilislərin komendantı
təsdiq edir sənədi
və
iki ay sonra
italyanlara satılır gəmi -
və
qəlyanlı bir kişi ilə
Əhmədovun arasında
bölüşdürülür pulu…
- Rəzalət.
- Yox,
canım,
bir transfer məsələsi.
Sizə
bir şey də deyim…
- Yox,
deməyin,
anladım.
Orda neçə adam var?
Dörd.
Deyəcəksiniz yox, beş.
Yəni,
biri də
ölmüş kapitan.
- Çox arifsiniz,
Amma
gözünüz uzağı
o qədər də
yaxşı seçmir.
Doğrudur,
orda bir ölü də var -
Əhmədovun
viski bakalına
sarı əyilib,
Fəqət,
yaxşı baxın,
haçasaqqal qoca kapitana
bənzəyirmi?
Bənzəmir.
Gənc,
uzunboylu,
üzü qırxılmış
bir ölüdür bu.
Ölə bilmək üçün
gizlicə
bir okeanı,
iki dənizi aşması
lazım gəldi.
Amerikan
neft şirkətlərindən
birində mühəndis idi,
Çikaqoda işləyirdi -
büro işlərində.
Qanqster olmağı belə
bəlkə düşünmüşdü,
amma
ölməyi düşünməmişdi
Boğaziçindəki otelə
gələnə qədər.
Və
bir traş maşını kimi
uzunsov üzündə
iz qoymadan
keçib gedəcəkdi illər
Geliboluda neft
kəşf edilməsəydi əgər.
Və
rəsmən
möhürlü vəsiqələrlə,
şüşələrə doldurulmuş
nümunələrlə bərabər
neft şirkəti
bu kəşfdən tutunca xəbər
İstanbula göndərdi onu.
Qasım Əhmədov
kəşf etmişdi nefti.
Avtomobillə
gizlicə Geliboluya getdilər.
Neft - dövlət sirri sayılırdı.
Elə o axşam
quyu qazıldı -
yerdən
bol və təmiz
neft çıxdı.
Neft işlərində
vaxt itirmək
məqbul sayılmır -
mühəndis
teleqraf yolladı dərhal:
"Üç yüz min dollar göndərin. Nöqtə."
Bəlkə
bir az sərxoş idi
göndərərkən teleqrafı,
hətta quyu qazılarkən də…
Fəqət o illərdə
içki yasaq idi Amerikada,
amma
Əhmədov Coni Valkerlə
doldurmuşdu
avtomobilin arxasını viski ilə.
Sonu bəllidi hekayəmin.
Alındı
üç yüz min dollar
və bölüşüldü lazım gələnlərlə,
yarıbayarı.
Mühəndis
səkkiz yüz litr
neft çıxardı ordan,
çünki
Əhmədov yeri qazdırıb
min litr neft
tökdürmüşdü ora,
yəqin
iki yüz litri
torpağa hopmuşdu…
- Bəs mühəndis?
- Dedim axı:
Boğaziçində bir otel…
Sübh çağı…
Əlvida, Amerika!..
Bummmmmm….
Nə qorxunc şeydi
sübh çağı
rənglərlə
və pırıltılarla oyanan
aydınlığın
dünyadan
gedəcək insanları
ölümə sarı
belə asan çəkməsi.
- İyrənc adamdı
bu Əhmədov.
- Bəli,
amma daz başı
əvvəlki kimi işləmir artıq.
Yanındakı gənc qıza baxın:
İncə-mincə şeydir,
hər halda,
bir mandarin
dilimi kimi dadlıdır.
Amma
Ankaraya
nahaq aparır onu
Əhmədov,
Ankara qocaldı,
çox qocaldı…
Gümrah
bir kişi gülüşü
qopdu masaların birindən,
siyah əlbisəlilər
gülüş gələn səmtə baxdılar.
Hikmət Alpərsoy idi gülən.
Yaraşıqlı,
şux,
əlli beş yaşında
bir adamdı.
Qəhqəhəsindən
enli çiyinləri titrədi,
yaşıl gözləri qıyıldı.
Siyah əlbisəlilərin sarışını
siyah əlbisəlilərin əsmərinə
dedi:
- Nə sağlam adamdı…
Görünür,
bir xəstəlik də
keçirməyib.
- Yox, canım,
xroniki bel soyuqluğu vardır.
Amma bu
bəlkə də
xəstəlik sayılmır...
- Nə pis adamsınız...
- Sizə
yaxşı adamam dedimmi?
- Hirslənməyin.
- Niyə hirslənməyim ki?
Arada
Hikmət Alpərsoy
bir dəfə də güldü.
Siyah əlbisəlilərin sarışını
siyah əlbisəlilərin əsmərinə
dedi:
- Gülməyi
xoşuma gəlir
bu adamın,
ürəkdən,
özünü qısmadan,
rahat,
hər halda,
işıqlı bir qəlbi var.
- Hə,
elə də qaranlıq deyil.
Elektrik lampası kimidir
insan ürəyi,
cərəyan alırsa,
işıq verir.
Cərəyansız lampa
yaxşı olsun
istədiyi qədər,
nə işıl-işıl yanar,
nə özünü göstərə bilər.
- Zarafatı buraxın.
- Tutmuşam ki, buraxım?
- Bu adam kimdi?
- Bəy Hikmət Alpərsoy.
Dəllal.
Fabrik sahibi.
Dəhşətli dərəcədə şorgöz.
Fransızların
dediyi kimi:
"Bon enfan bon vivör".
Səfərbərlik illərində
hərbi qulluqda idi,
fəqət
bacısı alman zabitləri ilə
çox yaxınlıq edir deyə
işindən atıldı -
Ənvər paşa tərəfindən.
(Ənvər paşa
sufi idi bir az,
hələ muhadderatı -
islamiyyə məsələsində...)
Fəqət
atəşkəs
yetişdi imdadına
Hikmət Alpərsoyun.
Və
ardından
Anadolu Qurtuluş Savaşı
iki ildə
milyoner etdi hərifi.
- Necə?
- Silah
və əsgər çəkmələri
qaçaqmalçılığı ilə.
Malları
Anadolu hökumətinə
göndərirdi Hikmət,
adı da olurdu
vətənə xidmət...
Ucuz alıb,
baha satırdı -
bu imiş ticarət...
- Nə çirkin şeylər danışırsınız.
- Taxta
adının dəyişməsi ilə
gözəlləşməz.
- Xeyr,
birtərəfli danışırsınız.
- Demək,
bir çox tərəf varmış,
mən hansındanam?
- Şey...
Hikmət Alpərsoydan
danışırdınız.
- Bəli.
Danışılası bir şey
qalmadı fəqət.
Sonra
Fransa və İtaliya ilə
iş gördü Hikmət
və
nəhayət,
Almaniyada qərar tutdu.
Yenə Ankaraya
silah satdı.
Fəqət,
artıq nə milli qaçaqmalçılıq,
nə vətənə xidmət,
qanun çərçivəsində
düpbədüz ticarət.
Hikmət
qayət
gözəl avtomobil sürür.
Bir çiçi apartmanı var Berlində,
Parisdə kazinosu...
Hətta
öz şevrolyesi ilə
Avropanı gəzdirdi
İstanbul valilərindən birini.
Hikmət Alpərsoy
zaman-zaman
bədbinliyə qapılmasına rəğmən
eyni comərdliklə
xərclədi sevincini və pulunu.
Fəqət,
heyif ki,
iki ildir bir yəhudi qızı
ələ keçirdi bu çılğın arvadbazı,
yaşıl gözləri
ondan başqa
bir qadın görmür artıq...
Ardı var...
Hazırladı: Dilsuz
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
