Pirayə xanıma
Bir dərənin
içindədi Pozantı,
günəş yandırıb-yaxır.
Əyləc nəzarətçisi
Qartallı Kazım
dayanıb baxır.
Məhmətcik
bir dəridir,
bir sümük,
bığları sallaq,
ayağında köhnə çarıq,
arxası üstə yatmış,
acmış,
yuxusunda arpa
sayıqlayır...
Dağ-daş məhmətçik,
dağ-daş qoşun,
ölüm Allahın əmri,
bir bu aclıq olmaya,
bir bu aclıq olmaya -
eh, məhmədcik məməd,
eh, məhmədcik məməd...
Bölükbaşında yoxdur mərhəmət,
bir ovucdan artıq
vermir arpanı...
Yolayrıcının
işığı sönmüş,
ehtiyat yola
çəkilib qatar,
bir vaqonda
əyləşib altı alman,
yanaqları qırmızı,
qarınları yoğun,
bəlkə də
yanaqları
heç elə qırmızı deyil,
bəlkə də
qarınları
heç elə yoğun deyil,
bəlkə də
Qartallı Kazıma
elə gəldi...
Məhmədcik məməd,
məhmədcik məməd,
alman olmaqda
varmı bir kəramət?
Alman olmağın
nəyi qiyamətdi, qiyamət?
Köpəkləri
vaqonun bir qırağında
bağlı,
oturub makaron yeyirlər.
Doydular.
Artıqlarını
köpəklərinə verdilər.
Köpəkləri
vaqonun bir qırağında
bağlı -
tükləri boz,
qulaqları kəsik,
belləri yağlı...
Makaron yeyir
almanın iti də,
bəlkə də
makaron yemir
həmişə,
amma
Qartallı Kazıma
elə gəldi...
Aclıq
qurddan betər
edər adamı -
götürdü
itin qabağından
makaronu
məməd,
qaçdı, arxasına baxmadan,
aclıq
qurddan betər
edər adamı...
Almanların
xoşuna gəldi
bu hərəkət,
bu mərifət -
əl çaldılar,
alqışladılar...
Belə-belə işlər,
məhmədcik məməd,
məhmədcik məməd...
Kəklik
daşdan-daşa səkər,
kəklik
yaralansa qanadından
yerə çökər,
taqəti olsa da,
daha uça bilməz,
daha uça bilməz...
Göndərilmə məntəqəsidi
Səlimiyyə -
məhmədciklərlə dopdolu...
Əsgər
hökm edir
divarlara,
heyy,
gidi dünya,
heyy,
uçulub-yıxılası,
viran qalası
Səlimiyyə məntəqəsi!
Məmədciyin qurtardı
xoşgünü, istirahəti -
sağaldı əlindəki kəsik,
amma
açıldı ürəyində
qocaman bir yara...
Hicri tarixi ilə
min üç yüz
otuz dördüncü il,
səfərbərliyin
sonudur artıq,
heyy, gidi dünya,
heyy,
uçulub-dağılası,
viran qalası
Səlimiyyə məntəqəsi!
Əsgər
hökm edir
divarlara.
Həyətdə
cəbhəyə gedənlərin
siyahısı oxunur,
məhmədcik
cavab vermir ancaq,
çünki itirib ümidini,
bir də tərsliyi tutub,
inadlaşır -
nə olur, qoy olsun!
Bir yandan
aclıq yeyib dağıdır ətini,
bir yandan da bit...
Hər gün
buradan yüz məhmədciyin
ölüsü çıxır...
Baş çavuş,
oxu siyahını
səhərə qədər,
səsin gəldikcə
çağır, çağır,çağır,
səsin gəldikcə
bağır, bağır, bağır, -
hədələ, as, kəs,
məhmədciyin
səsi də çıxmaz!
Amma
dövlət
məhmədcikdən güclüdür,
bir səhər
məhmədcik həyətdə
yenə qum kimiydi,
bəlkə on min,
bəlkə daha çox,
bir dərya ki,
başdan-başa məhmədcik...
Bit əlindən qaşınan
və susan,
insan üstünə insan…
Bir
təzə baş çavuş
çıxdı masanın üstünə, -
uzunboylu,
qarabığlı,
təmiz qalpaqlı, -
başladı
siyahını oxumağa,
bir saat,
iki saat,
məhmədcik
nə qədər inadsa,
Baş çavuş ondan da inad,
üç saat,
dörd saat,
cavab verən yox...
Axırda
dözmədi baş çavuş,
söydü,
ana-arvad qoymadı.
Məhmədciyi,
lap tək olsa belə,
söymək təhlükəlidir,
o ki, qaldı,
on minlərlə
məhmədcik ola…
Biri
əl atdı
masanın ayağına,
çəkdi,
Baş çavuş
kəlləsi üstə
gəldi yerə.
Məhmədcik
Baş çavuşu
qaldırdı ayağa,
vur ki, vurasan -
bir salamat
yeri qalmadı.
Mühafizə dəstəsinə
çatdı xəbər,
tökülüb gəldilər -
hamısı da
süngülü, harın,
elə bil,
qurd təpildi sürüyə,
bir uğultu, bir qiyamət,
qovan məhmədcik məməd,
qaçan məhmədcik məməd.
Axırda
on min qurbanlığı
alıb araya,
doldurdular
ağzı bağlı
yük vaqonlarına.
Hər vaqon qırx adamlıq,
amma
qısnayanda
yüzünü də tutur,
doldurdular yüz-yüz,
doldurdular necə gəldi,
bağladılar qapıları.
Qatarlar gedir -
məhmədcik dolu -
məhmədcik məməd,
məhmədcik məməd…
Mən
bir məhmədcik
öldürdüm, deyəsən,
bir ikindi çağı,
Səlimiyyə məntəqəsində,
daş piləkənlərin üstündə.
Əlində
çörək vardı
məhmədciyin,
kim bilir,
hardan tapmışdı?
Məhmədciyin
bığları sarı,
əlindəki çörək isə
qara idi…
Mən
işım-işım işıldayan,
yunla ipək qarışığı
dörd qulac qurşağımı
açıb dedim:
- Sən
bir dilim
çörək kəs ver,
mən də bir qulac qurşaq.
- Çıx get, - dedi.
- İki qulac.
- Dedim ki, çıx get.
- Üç qulac.
Məhmədcik
qurşağın hamısını istədi.
Bığları sapsarı.
Qurşağımın
qızılı rəngi
gözlərində bərq vurdu,
mən çörəyə baxdım.
Sonra bir təpik ilişdirdim qaşığına,
arxası üstə düşdü.
Və
şam ağacının
yonqarı kimi
bir sümük
çıxdı başından.
Çörəyi aldım əlindən,
pilləkəndən
üzüaşağı axırdı qanı,
eynən
mənim qurşağım kimi
isti və qıpqırmızı…
Məhmədcik məməd,
məhmədcik məməd.
Aclıq çıxınca yoluna,
məhmədcikdən məhmədciyə
yoxmu mərhəmət?
Vaqonla birgə yırğalanır
Qartallı Kazımın başı -
gah sağa, gah sola.
Açılır, yumulur
sarı qurd gözləri.
Mürgülədikcə,
qarşısında
Sakaryalı Şakir
gah yaxınlaşır,
gah uzaqlaşır,
gah yaxınlaşır…
Və
Qartallı Kazım
keçmiş günlərin
acılı-şirinli
xatirələri arasından
duyur vaqonda danışılanları.
Heybə sahibi
hamının sözünü kəsir:
- Zatən,
almanlara qarşı
çıxmaq olmaz,
bir də,
nəyimiz var ki,
qabaqlarında duraq?
İngilislərin verdikləri
dörd-beş sınıq-salxaq
silah.
Bir də gördün,
bir sabah
hərif
başımızın üstündən
sürdü təyyarələri.
Quş deyil ki,
qoşalülə ilə vurasan,
heyvan deyil ki,
tələ qurasan.
Qartallı Kazımın
gözləri önünə gəldi
məhmədcik, ayaqyalın,
çiynində qoşalülə,
patrondaşında
martin gülləsi,
əlində nacaq.
Hicri tarixi ilə
min üç yüz otuz beşinci il,
Qünveyi-milliyyədə
qulluq edir məhmədcik,
göy üzünə
söykəyib kürəyini
İzmit dağlarında
növbət çəkir, növbət,
nə elə ümidlidir,
nə elə ümidsiz,
ikisindən də fərqli
bir halı var
və ala gözlərində
alov-alov yanan
bir inad!
Silkinib qalxdı
Qartallı Kazım,
çıxdı dəhlizə.
Tatar üzlü adam
arxadan səslədi onu:
- Kibritin varmı?
- Buyur, - dedi, - Qartallı Kazım.
Açıq qalmış qapıdan
Heybə sahibinin
səsi gəldi:
- Almanların gücü tərifə gəlməz.
Söydü,
küfr etdi
tatar üzlü adam:
- Yəqin,
paraşütçüdür
bu donuz oğlu donuz,
bəlkə,
nəqliyyat polisinə
xəbər verək?
Güldü
Qartallı Kazım,
ağzında
dişlərinin yarısı yoxdu.
amma
gülərkən
uşaq kimi gülürdü -
eyibli görünmürdü ağzı,
dedi:
- Paraşütçüdən betərdir,
daha betər.
Bir qəsəbədə
tüccardır bəlkə,
ya da,
çox zəngin
bazar adamıdı…
Nuru Öztürk -
dəftərxana mühasibi -
əli ilə
universitet tələbəsinin
çiyninə toxundu:
- Almanlar
bu il ingilisləri
məğlub edər,
müharibəni qurtarar.
Eşidirsənmi?
Bizim ayılar siyasətdən danışırlar.
Doğrudur,
mən ingilislərdən yanayam,
amma
hərdən şübhə
dolur içimə,
bəs,
siz nə fikirdəsiniz?
- Müharibəni qazanacaq adam
hələ müharibəyə girməyib…
- Anlamadım.
Yox, ümumiyyətlə, anladım,
Şübhəsiz, elədir,
yəni biz.
Ümumiyyətlə,
Qafqazı niyə tutmayaq ki?
Universitet tələbəsi
artıq
deyilənlərə
qulaq asmırdı,
gözü
düstaqlardan birində idi.
İçəridən səslər gəlirdi,
qəhqəhə çəkib
gülürdü Süleyman.
Qartallı Kazımın
ləzzətli bir sevinclə
parıldadı gözləri.
Dəhlizdə,
güclə olsa da,
eşidilir Süleymanın
dediyi sözlər:
- Sən çox yaşa, Xəlil,
Bizim iqtisadçılar da
bir az şair olsalar
yaxşıdır.
Nə demiş Engels?
Şairlər istiqlalı sezirlər -
belə bir şey…
Demək,
iki misra
yenə birdən-birə
gəldi ağlına,
yaxşı ki, gəldi,
zarafat eləmirəm,
həqiqi sözümdü…
Bir az
şairanə olsa da,
gözəl demisən:
"Ölümün
son hərb meydanıdır bu,
zəfər eşqin və həyatındır".
Ardı var...
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
