Əllinci yaş günü
Aprel ayında gözəl landşaftlı bir
şəhərcikdə doğuldum və orda
məktəbə getdim; müəllimlərlə rahiblər
məndən razı idi. İllər keçdi,
mən bankda işə düzəldim.
Sonra bəzi şəhərləri gəzdim - Bazel, Ştutqart
və Sürix. Burda gözəl və mehriban bir
qadınla tanış oldum, o, gah şəhərdə yaşayırdı,
gah təbiət qoynunda - xətri necə istəyirdisə
və o mənim diqqətimi Henrix Heyneyə cəlb etdi,
əlbəttə, Heynenin yaradıcılığını çox sonralar
layiqincə qiymətləndirə bildim.
O qadının adını ancaq mən bilirəm,
amma bu sirlilik məni bu qədər
sevindirirsə, onda onun adını nə üçün çəkməliyəm?
Müxtəlif yerlərdə işlədim,
məmnuniyyətlə iş yerlərimi dəyişdim,
təzə yer tapıb işlədim; bununla bərabər
fabriklərdə şeir yazdım,
o şeirləri sonra Bruno Kassirera nəşriyyatı
çap etdi, hətta bir az da təntənəli şəkildə.
Təxminən yeddi il Berlində
yaşadım, ciddi-cəhdlə proza yazdım,
sonra, cənab naşirlər daha mənə qonorar
ödəməyəndə İsveçrəyə - çoxlarının
dağlarına görə sevdiyi ölkəyə qayıtdım
və burda da ciddi-cəhdlə yazıçılığa
davam etmək niyyətində idim.
Bir də ayıldım ki, əlli yaşım tamam olub,
bunu mənə çallaşmış saçlarım xatırladır.
Siçan
Bir-iki gün qabaq evə gedəndə
yerdə siçan leşi gördüm.
İşə bax ha! - qışqırdım.
Nəfəs almır, ölüb?
Nə üçün qaçmır?
Yaşamağa macal tapmamış
həyatdan gedib.
Yaxşı, onda heç olmasa icazə ver
ömür yolunu təsvir edim.
Sən doğulanda yəqin,
təmtəraqlı sözlər deyilməyib,
heç xaç suyuna da salınmamısan.
Səni məktəbə göndərməyiblər
və müəllimlər də can qoymayıb
təhsil almağın üçün.
Elə birinci gündən həyatda
yolunu tapmağa çalışmısan.
Elmə, təhsilə və tərbiyəyə
qalanda isə
onlarsız da keçinmək olar.
İdmanla məşğul olmamısan,
piano və rəqs dərsi də almamısan.
Cəldsən - təbiətin belədir,
utanmağın nə olduğunu bilmirsən -
təbiətin belədir.
Heç ayaqqabının, şlyapanın və əlcəyin də
nə olduğunu bilmirsən.
Həmişə eyni paltardasan.
Görəsən, sənin qardaşın, bacın,
əmin, xalauşağın var?
Ya da ərin?
Bu çətin suallara cavab
axtarmaq lazım deyil
yəqin ki.
Amma hər halda sən, əziz siçan,
heç vaxt heç nəyin qayğısını çəkməmisən.
Adamlar şübhə etməyə,
özünü üzməyə, dərk etməyə,
öz həyatını korlamağa meyillidir;
darıxmaq hissi onları
dəlilik həddinə çatdırır.
Sən həyatından razı idin,
heç nə fikirləşmirdin,
axı fikirləşmək, adətən
pis yerlərə aparıb çıxarır.
Məncə, sənin xəz üstündə
qaçmağı sevdiyini fikirləşməklə
səhv etmirəm, hə, siçan?
Yarpaq topası sənə ev idi
və daşların altında
uzanmaqdan həzz alırdın.
Adamların ayaqları altındakı otlar
sənin üçün böyük ağac idi,
hətta dovşan da sənə
azman kimi görünürdü.
Ən əsası isə pişiklərdən qorxurdun,
axı nə edirsən et,
problemlərdən qaçmaq olmur.
Səsin fitə oxşayırdı,
yerişin isə olduqca tələskən.
Sən nə almanca bilirdin,
nə fransızca, nə ingiliscə,
siçan dilində danışırdın -
o kifayət edirdi adi həyat üçün.
Heç vaxt işləməmişdin;
səyahətə də çıxmamışdın heç vaxt.
Nə olsun? Böyük tanrı
bütün yaratdıqları kimi, səni də
ovcunda saxlayırdı
və buludlar axıb gedirdi başının üstündən.
Di salamat qal! - bunu deyib
yoluma davam etdim.
Hekayə
Onu sevmədiyim an gəldi,
ya da bunu təsəvvür etdim,
sonra isə daha onu fikirləşməmək
xoşuma gəldi yəqin ki.
O mirvarili qız ağlında
heç belə şey tutmasa da,
bir dəfə mənə dedi: "Sən mənim ərimsən",
heç mən də buna inanmadım, amma hər halda
bütünlüklə onun idim; əgər gəzməyə çıxırdımsa,
özümə deyirdim: "O mənə icazə verib",
evdə də onun iradəsinə tabe idim.
Amma vəziyyət belə gətirdi ki,
heç o da məni saxlamadı,
mən axı ona bağlanıb,
ancaq ona tabe olmağa məcbur deyildim.
Tərcümə edəni: Həmid PİRİYEV
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
