Çağdaş Finlandiya şeiri - Səlim BABULLAOĞLU

Səlim BABULLAOĞLU

Yurki İhalaynen (1957) - məşhur fin yazıçısı, şair, tərcüməçi, səyyah və naşirdir. Ədəbi tənqid onu "ən cazibədar fin liriki" hesab edir, o, eyni zamanda polilinqvist şairdir, finlərə fin dilində, isveçlilərə İsveç dilində, ingilislərə ingilis dilində müraciət edir. 36 şeir kitabının, 4 poetik diskin, 12 elmi və 15 tərcümə kitabının müəllifidir. Səyyah alpinist kimi Himalay dağlarına da çıxıb.Yüzlərlə canlı ədəbi çıxışları təşkil olunub. Ədəbi meynstrimdən uzaqda, Siuroda yaşasa da, Finlandiyanın ən nüfuzlu milli ədəbi mükafatı olan Eyno Leyno Ədəbi Ödülünü (2010) alıb. O, eyni zamanda Azərbaycanın da dostudur. Tahirə Cəfərovanın tərcüməçiliyi və tərtibçiliyi ilə fin dilində Azərbaycan qadın şeiri antologiyasını nəşr edib.

İçimdəki savaş

Ürəyimi bulandırır bütün bu qəddarlıqlar -

gizli qatillər, kəşfiyyatçı uçaqlar,

güllələrin kor hikkəsi,

intiqamın öz-özünə fitva verən burulğanı,

məğzi barədə axmaq çıxışlar azadlığın,

satqın partlayışlar

və başqa xain hücumlar barədə xəbərlər.

2000-ci il cızığından çıxıb,

və III Dünya savaşı artıq başlayıb.

Biz sadəlöhvdük deyə, etiraf edir isveçlilər.

Adamlar nə baş verdiyini çox yaxşı bilirlər,

bizdən inciməyəcəkdir ölülər.

Beləcə, içimə çəkirəm zəhərli havanı.

Birlikdə

Birlikdə biz bütün savaşları dayandırmışıq,

riyakar şərhçilərin səsini batırmışıq.

Qırıcılar başımız üstündən uçanda,

cavanlar savaş məşqlərinə qatılanda

birlikdə ah çəkib darıxmışıq.

Birlikdə biz şərqlilərtək qüssələnmişik -

elə bu da bizi yaxınlaşdırmışdı.

Birlikdə biz cədvəldən kənara çıxmasın deyə

maşinistin yarıyolda saxlayıb unutduğu

qatarın vaqonundakı boşluqda oturmuşuq.

Birlikdə içmişik ölüncə,

ağ-qara klaviaturada səsini çıxarmışıq

bizim çürüməkdə olan münasibətimizin -

beləcə, rəqs edib onlar sonuncu dəfə...

Sonra sən sırğanı küncə atdın,

çiçək soldu, havasızlıq və yaddaş pozuntusu...

Tammel meydanında

Gecə saat birdə Tammel meydanında oturmuşam,

yüksək gərginlikli qadınların necə yandığını düşünürəm,

boşluğa tökülən şəlalə kimidir meydan,

bazar gününün yol kənarlarında

mehribancasına mazaqlaşan cütlükləri

mənə bütün gecə qucaqlaşmalarını xatırladır

və bu səhnələrin gülməli, kövrək,

yalançı, həm də zərif üzünü faş edir.

Xüsusi günlər var

Xüsusi günlər var,

gah küçədə rastlaşıram səninlə dəfə-dəfə,

gah kafenin pəcərəsində peyda olursan,

sonra Stokmanın liftinə girən yerdə -

pilləkənlə üçüncü mərtəbəyə qaçaraq çıxıram,

sənin tapmıram, ta ki gözlərim qəfil güzgüyə sataşanacan,

tanışdır təbəssümün,

və sonra çıxarmağa getdiyin axşam qəzetində görürəm səni,

evə gedirəm sonra, kəndə, orda gözümə dəymirsən,

indi tək qala, sükutu və küləyi canıma çəkə bilərəm

- sanki ağ-qara filmdir - ayırlıb darıxırsan,

sonra da bər-bəzəkli romandakıtək

"Bəyaz ipəkdə gecə" musiqisinin sədaları altında

qumlu sahildə qəfil rastlaşırıq,

beləcə, hər şey yenidən başlayır.

İnsan həyatı

Mənim üçün insan həyatı - yuxudur;

Olduqca sadə adamam yəni:

ayrılırsa insanlar - bədbəxtlikdir,

səyahət edirlərsə - macəradır;

ağaca dırmaşan uşaqları düşürmək - mümkün deyil.

Faciə astadan yaxınlaşır,

xiffət keçəndə yalnız sürsümük qalır,

ondan isə alət düzəltmək olar,

çalınsın, oxunsun...

Tomi Kontio Kalevi (1966) - tanınmış fin şairi və nasiridir. "Səmanın - rəqs zalının altında" adlı ilk şeir toplusu 1993-cü ildə Y.Erkko adına "Ən yaxşı ilk şeir kitabı" mükafatına, "Helsinki sanomat" qəzetinin "Ən uğurlu debüt" ödülünə layiq görülüb. Uşaqlar üçün yazdığı "Atam yazda qanadlandı" kitabı (2000) ilə "Finlandiya-yunior" mükafatını qazanıb. 2014-cü ildə Kontionun "Ulduz təsvirləri, yer çəkmələri" şeir kitabı (bu kitaba müəllifin 20 illik ədəbi fəaliyyəti boyunca nəşr olunmuş bütün şeirləri daxildir) çap olunub və böyük maraqla qarşılanıb. Şeirləri ingilis, ispan, italyan, polyak, fransız, Çex və ispan dillərində nəşr olunub.

Kun runoilija Tomi Kontion sisar kuoli, hän oli kaukana Intiassa, ja se tunne päätyi uusiin runoihin – ”Tuntuu kuin olisin repinyt sieluni riekaleiksi” - Kulttuuri | HS.fi