Şeirlər - Həsən NƏCMİ

Bakıda gecə gözəldir

Gecə ahənglərini ahəstəcə düzür,

odlar torpağında su dili ilə danışır,

bəyazlar içində dolaşır.

Bakı alovlu ağızla nəfəs alır,

közləri minarələrə dırmaşır,

Xəzərin suları ovuclar içində ləpələnir

şəffaf iplər kimi,

məni görə bilmədiyim bir yönə çəkir.

Gəzirəm -

xatirələrdən, keçidlərdən, pəncərələrdən

xalılar süzülür.

Arxa küçələr uzanıb gedir,

uçmağa çalışan bir xalı kimi,

sonra addımlarıma yaxın qalır,

tərəddüdümə yaxın.

Axşam çağı nəğmə vücudu ilə səhnəyə çıxır,

Xanəndənin eyhamı ilə havanı yarır,

zalın divarında bir çat açılır,

oradan qədim bir nur süzülür,

oxuyanlar da nur saçır.

Şair Nəsimini əvvəllər tanımırdım.

İndisə ruhu köksümün yaxasından tutub çəkir.

Səsi sinəmdən keçir,

dalğanın sahil daşını dəldiyi kimi -

izn istəmir,

ürəyi olduğutək tərk edib getmir.

Dostum Həsənov sözləri yığır,

ovulmuş nar dənələritək ətrafıma səpir.

Deyir: "Şair təxminən belə deyib".

Mən isə mənanı bulurdum

cümlə ilə cümlə arasındakı məsafədə,

oxuyanların sözlərində.

Yanımda Nigar

dilləri arasında var-gəl edir,

bir dili o birinə dəyişir nurdan libasında,

azərbaycancadan

yüngül bir təbəssümə keçir.

Tərcüməyə ehtiyacı yoxdur -

dünyanı başqa, sirli bir dildə dinləyir,

üzü heyrət və füsun içində parlayır.

Qədim şəhər gözlərdə yazılan bir şeirdir,

bələdçimiz Axundovun çiynindən asılıb.

Çantası fotoşəkillərdən sübutlarla doludur.

Addımlarını irəli atır: "Bu, tarixdir!.."

Tarixsə Bakı pişiyi kimi

divarlar üzərində uzanıb.

Nigardan adının mənasını soruşuram.

Telefon ekranına yazır -

ərəb hərfləri ipək tellər kimi:

(Nigar "gözəl" deməkdir...

və "ilham mənbəyi".)

Gecənin o anında

gecə Bakıya dair bir şeir yazırdı,

Bakı işıqlara, nəğmələrə boyanırdı,

sonra sükuta qərq olurdu.

Və heç bir tərcüməçi

gecənin yarısında

vücudun bəlağətində

qəribi xilas etmir.

Hegelin istirahəti

Ölü adlarını pıçıldayan ağaclar arasında,

qəhvəyi mərmərin önündə dayanmışam -

orada, kainatın o tayına işıq saçan ağıl yatır.

Sənə bir gül uzatdım -

ruh fenomenologiyasında əskik bir söz kimi.

"Sabahın xeyir, Hegel".

Tarixi axara salan sən idin,

Fikri gecəni yarıb keçən də sən.

İndisə Brextin iki addımlığında,

fırtına şairi ilə yanaşı uyuyursan,

düşüncə və şeir danışır eyni qəbirdə -

sanki əbədiyyət təzə fikirdir.

Salam, ağılın fəlsəfəsinə,

zamanın vicdanında hələ də səslənən hikmətə.

Salam, qonşuluqdan dərdiyim gülə -

sənin mavi gözlərinə uzatdım onu.

O ki, mübahisə ilə yas arasında fərq qoya bilmir.

Sənə də salam, əbədi istirahətdə.

Berlində - qəbrin önündə dayanmışam,

Burda mütləq ağıl

sonsuzluğa baxır.

Mənsə bilmirəm, niyə bu dünya

bu çöküşü dayandırmır

və bütün bu dağıntıları?!

Borxes

Şair İsa Məxlufa

Sadəcə qarağacdan hazırlanmış

            əsanı görməyim bəs idi,

kölgədən gələn səsini eşitdim,

və o mənə doğru gəldi

başqa bir dilin izlərində.

Dünya onun gözlərində açıq kitab idi,

səhifələri Buenos-Ayresin dəhlizlərində,

hekayələri Mərakeş meydanlarında.

Maşınlar onun heybətini görmək üçün dayanır,

məkanlar ona bir anlıq oturmaq üçün yer açır

getdiyi hər şəhərdə.

Əski zamanlar rəflərdən düşürdü,

onun hekayələri bu dünyadan deyil, 

sanki cinlər ona ön sözlər yazır,

mələklər peşmanlıqlarına əl gəzdirirdi.

Onun hər hekayəsi,

bir kitabxanada başlayır,

və bitməz bir labirintdə sona yetir.

O, korluqdan, kitablardan və güzgülərdən yazdı,

işığın arxasında olanları əks etdirdi.

Və adlardan yazdı,

ki, yalnız o bilirdi necə deyilməlidir.

Mərakeşdə izinə rast gəldim,

"Mərakeş" otelində.

Parisdə ayaq izini təqib etdim,

"L'Hotel" otelində.

Kodama onun əsasının arxasınca gedirdi,

sanki musiqi onun kölgəsini yerə çəkirdi.

Yeni bir mətn xəyal edirdi,

sözləri düzürdü, təsbeh dənələritək.

Ahhh, necə də Stokholmu xəyal edirdi!

Sanki o, cənnətin təxəllüsüydü,

amma bəzən orada ünvanı səhv yazırdılar.

Amma Borxes, başqası -

heç nə itirməzdi.

Amma sən, Xorxe Luis Borxes,

(icazə ver, deyim) -

heç vaxt bilmədin, hansı göy səni yazdı?

Pol Oster

Berlində, işığa qərq olmuş bir səhər,

birdən, yanımda oturduğunu gördüm.

("Regent" otelində, səhər yeməyi masasında)

Kitablarının önümdə əks olunan simaları -

lobbidə və dəhlizlərdə dolaşan,

amerikan papaqları taxmış qərib adamlar kimi.

Oğlun Daniel, gözlərində təbəssüm çiçəyi,

şəkil çəkmək təklifi ilə yaxınlaşdı. 

O foto hələ də gözlərimdə parlayır -

naməlum meşədən gəlmiş

            parlaq yarpaqlar kimi.

Fərqinə varmamışdım -

şəkillər bizdən daha çox şey bilirmiş,

qara sirlər daşıyırmış,

sanki uçurumu qabaqcadan görürmüş kimi.

Və indi sən gedirsən -

            zamanın xəstəliyinə yoluxaraq.

Daniel səndən əvvəl yetdi ölümə,

o Berlindəki an isə yetim qalıb.

Xəritələrdə olmayan başqa bir Berlin -

orada kitablar açıq qəbirdir,

yaradıcı insanlar bir-bir çəkilir,

solmuş vərəqlər üzərindəki mürəkkəb kimi.

Səninlə vidalaşıram -

            haqqım varmı oxucu kimi?

Bu şeir, bədənindən uzaq düşən bu şeir -

sanki kölgənin kölgəsinə çevrilir,

ölümün başqa bir nəfəsinə.

Və hələ də, Pol Oster -

Birgə söylədiyimiz

            fransız sözlərini təkrarlayıram

(restoranda, lobbidə və yoxluqda).

O qəribə təbəssümün

            şəklini hələ də görəcəyəm -

üzümün önündən ötən bir baxışın çəkdiyi

və sonra - əbədi yuman gözlərini.

Tərcümə etdi: Rəşad Həsənov

Ərəb dili və ədəbiyyatı üzrə fəlsəfə doktoru

© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!