Şair-alim, Dr.Mustafa Ziya haqqında bilgi Dr.Şəmsəddin Kuzəçinin ikicildlik "Kərkük şairləri" (Ankara, 2006-2007) kitabı əsasında əlavələrlə tərtib etdiyim, professor Qənirə Paşayevanın Ön sözü, akademik İsa Həbibbəylinin redaktəsi ilə çap etdirdiyim "İraq türkman poeziya antologiyası" kitabından (Bakı, "CBS-PP", 2021, səh.246-247) götürülmüşdür.
Mustafa Ənvər oğlu Ziya 1959-cu ildə Kərkükdə doğulub. İbtidai və orta təhsilini Kərkükdə başa vurandan sonra Süleymaniyə Universitetinin Geologiya fakültəsinə daxil olub. Məzun olduqdan sonra elmi işlərini davam etdirib. Magistr təhsilini Mosul Universitetində alıb. Doktora tezini müdafiə etdikdən sonra Mosul Universitetində müəllim işləyib.
Mustafa Ziya ədəbiyyata çox gənc yaşlarından maraq göstərməyə başlayıb. Güclü və axıcı dili ilə gözəl şeirlər yazmağa başlayıb. 14 yaşındaykən "Altun çiçək" (Kərkük, 1973), Daha sonra "Könül nəğmələri" (Bağdad, 1976), "Nəsillər" (Bağdad, 1988) kitabları çap olunub.
Mustafa Ziya İraq-Türkman-Azərbaycan ədəbi əlaqələrinə töhfələr verən şair-alimdir.
Əli Bəndəroğlu ilə birgə çox maraqlı "Xoyratlar və bayatılar" (Bağdad, 1989, 382 səh.) yazmışdır.
Mustafa Ziya Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvüdür. O, eləcə də Türkiyə və İraq Ədəbiyyatçılar və Yazarlar Birliyinin üzvüdür.
O, uzun illər Ankarada İraq Türkmaneli Kültür Mərkəzinin Başqanı kimi xalq qarşısında böyük xidmətlər göstərib. Təkcə onu demək kifayətdir ki, türkmanların İraqda türk dilində oxuduğu 250-dən artıq məktəbin kitab və dərs vəsaitləri ilə təmin olunmasında Dr.Mustafa Ziyanın əməyi olub. Hazırda Ankarada Türkmaneli Vəqfinin baş müşaviridir.
Tərtibçidən: Azərbaycanlı yazar və alimlər Mustafa Ziyanı keçən əsrin sonlarından tanıyırlar.
1994-cü ildə 128 nəfərdən ibarət Azərbaycan nümayəndə heyəti Füzulinin 500 illik yubileyinə İraqa gedəndə İraq tərəfindən təşkilatçılıq işinə Əbdüllətif Bəndəroğlu və Dr.Mustafa Ziya cavabdeh idi.
Kərkükdə qocaman ədəbiyyatşünas Əta Tərzibaşını ziyarət etmək və Yazıçılar Birliyinin üzvlük vəsiqəsini təqdim etmək üçün Anar, Yaşar Qarayev, Sabir Rüstəmxanlı, Ayaz Vəfalı və məni Əta bəyin görüşünə Mustafa Ziya apardı.
O, bizim yaddaşımızda gözəl ziyalı kimi qaldı. Sonralar İraqda və Azərbaycanda görüşlərimiz zamanı onun əsl ziyalı olduğunun şahidi olduq.
Azərbaycan-İraq-Türkman ədəbi-elmi əlaqələrinin inkişafında xidmətləri olan Mustafa Ziya mənim tərtib edərək çap etdirdiyim "İraq türkman nağılları" (Bakı, 2014, 432 səh.) və "Əta Tərzibaşının folklorşünaslıq fəaliyyəti" (Bakı, 2016, 264 səh., Ankara, 2017, 214 səh.) kitabıma Ön söz yazmışdır. Dr. Mustafa Ziya, eləcə də Əta Tərzibaşının 13 cildlik "Kərkük şairləri" və 3 cildlik "Ərbil şairləri" kitabları əsasında tərtib və çap etdirdiyim "İraq türkman poeziya antologiyası" (I kitab (Bakı, "Elm və təhsil", 2019, 464 səh.) kitabıma da Ön söz yazmışdır.
Mustafa Ziya verdiyimiz nümunələrdən görəcəyiniz kimi, həm heca vəznində, həm də sərbəstdə uğurla şeirlər yazır.
Onu da qeyd edim ki, Mustafa Ziyanın Dr.Şəmsəddin Kuzəçinin "Kərkük şairləri", II cild (Ankara, 2006) kitabında yer alan, şairin əsasən, gənclik illərində yazdığı, poetik cəhətdən qənaətbəxş olmayan şeirləri əvəzinə, onun ahıl çağında yazdığı, məna, məzmun cəhətdən oxucunu düşündürmək gücündə olan, şairin "Balam Kərkük (Ankara, 2017) və "On dörd Temmuzda eşq" (Ankara, 2021) kitablarında toplanan şeirlərinə üstünlük verdik.
Qəzənfər PAŞAYEV
Şeirlərindən nümunələr
Sənə qalan sadəcə, xatirələr
Bu gün 11 eylül, yaşım əlli beş,
Keçmişin kölgəsi düşmüş önümə.
İçimdə yanırmı hələ də atəş?
Tərəddüdlə sordum kəndi kəndimə.
Küllərin altında köz bulamadım,
Həyatdan geriyə nələr qaldı ki?
İllərin içində gün çalamadım,
Hamsı mənim olmalıydı, halbuki.
Ömür ilərlərkən, həyat gerilər,
Yer üzü daralır, səccadə olur.
Əllərinə bir pusula verilər,
Göy üzü açılır, yol caddə olur.
Düşünürsən: kim məndən nə çalmışdır?
Ürəyini yaralarmı? Yaralar.
Hər kəs səndən aldığını almışdır,
Sənə qalır, sadəcə, xatirələr.
Mən səni sevirəm
Mən səni sevirəm,
Məcnun kimi degil.
Kimsəyə bənzəmədən
Mən səni sevirəm.
Mən səni sevirəm,
sadə və düpədüz.
adını qoymadığım bir eşq
alabildiginə.
Mən səni sevirəm,
Ama nə günəşimsən, nə də ayım.
Nə də gülsən və ya çiçək.
Heç bir şeyə bənzətmirəm.
Səni sevirəm, qüruba qarşı,
Xəyalımda degil, yanımda ol,
Mutluluğu toxunaraq yaşa.
Mən səni sevirəm,
dünya gözəli olmasan da.
sadəcə, sevirəm,
gərəkcə, uydurmadan.
Mən səni sevirəm,
sevə bildiyim qədər.
və kəndimi
aşiq sanıram.
İnsan ol
Kim yarına saxlamış ki ömrünü?!
Səninlə yarını xəyal edəməm.
Yeni gün doğmadan, sakın, ayrılma,
Yoxsa, haqqımızı halal edəməm.
Acılar kimsəyə qədər olmasın,
Nəsib, qismət sən var ikən gözəldir.
Düşünmə! Vaxtımız hədər olmasın,
Könül işə yarar ikən gözəldir.
Zənn etmə ki, başqasını bulursan,
Mən sənə məhkumam, sən mənə məhkum.
Eşq olmadan inan, unudularsan,
Eşq şan qazanır, gerisi məlum.
Bir ovuc torpaqsa bizi bəkləyən
Ən dəgərli zaman yaşadığındır.
Qarmaşıktır deyə sevilir orman,
sarmaş-dolaş bir eşq adsız dügündür.
Çıxar cəkətini, yağmurda islan,
Qışın titrə, yazın tərlə, insan ol.
Çocuq kimi istə, isyan et, nazlan,
Ciddiliyi burax, pür həyəcan ol.
Deyirlər ki, hər şey bitər beyində,
Bitən degil, yaşanan mənə lazım.
Yetər, gəzdigin xəyal göylərində,
Mələk istəməm, insan mənə lazım.
Türkmaneli sızlamağı
Sən gedəni il oldu,
Yanan ocaq kül oldu.
Qəbrin üstə gül oldu,
Adına qurban, balam.
Adın Alidən gəlir,
Türkmanelidən gəlir.
Deməyin, gedən gəlir,
Adına qurban, balam.
Türkmanın kədəridi,
Ömrümün hədəridi.
Betərin betəridi,
Adına qurban, balam.
Kərkük
Sənə gəldim qəlbimdəki atəşlə,
Xoyratınla söndür bu atəşimi.
Sənə gəldim, gözlərim dolu yaşla,
Sil, qucaqla, ovut, oxşa başımı.
Göstər məzarını şəhit dayımın,
Göstər yıldızını göydə ayımın.
Ver daşını yıxılmış sarayımın,
Ürəyimdə daşıyım mən daşımı.
Dört divarın cəsətmi örülüdür?
Ya gök kübbən həsrətmi örülüdür?
Aramızda bir sədmi örülüdür?
Səndə yaşayamıram mən düşümü.
Sən olmasan, yer-göy mənə dar gəlir,
Bir ovuc soyumuş kül qədər gəlir.
Səndən uzaq qalmaq mənə ar gəlir,
Zəhirlər ruhumu, suyum, aşımı.
Demiştim, ya canımı istə Kərkük,
Onu bəxş et bir eşə, dosta Kərkük.
Sənə gəldim çiyinlər üstə Kərkük,
Aç toprağını, qucaqla nəşimi.
Daşın da ürəgi var
Daşın da ürəgi var,
Titrər yer titrəyəndə.
Daşın da ürəgi var,
Damar-damar qabarar
Güllər mor titrəyəndə.
İnsana bənzəməz, hardan baxsan, bax,
Daşdı, tək üzlüdü.
Dili yoxdu ağzında dolandırsın,
tək sözlüdü.
Gözü yoxdu,
ama coşar ürəkdən
boğazı yox, burnu yox nəfəs alsın.
yaşar ürəkdən.
Selə qarşı, yelə qarşı durub dayanır,
ağlı yoxtu, qaçmaq bilsin,
ağlı yoxtu, hesab etsin,
seçmək bilsin
karı, ziyanı.
Yerdə sürünəni sevməz
nifrət edincə dağ olur.
sevdiysə, ürəkdən sevər,
bir qoxusuz çol gülü üçün
ovulur, torpaq olur.
biz daş için savaşırıq,
biz ölərig, daşa nə olur.
düşər bin baş,
daş qalı, daş.
qanımızı süzə-süzə
ruhumuza vətən olur.
Daşın da ürəgi var,
bənzəməsə də bizə,
Qucağında yaşırığ,
Qucağında ölürüğ.
Daşın da ürəgi var,
daş demə ürəksizə.
Mosul
Bu toprak susamış canan istəyir,
Bu toprak vəfalı qurban istəyir.
Tozunu qoparan, daşını dələn
Yavuz atlılara dövran istəyir.
Kükrə, Gurgurbaba, yax siyah suyu,
Dağıt bu düzəni, poz bu pusquyu.
San pis petrol degil, saf qan gərək,
Hər Türkmanın qəlbində aç bir kuyu.
Dəclənin suları ağlasın artık
Nuh tufanı kimi çağlasın artık.
Teləfər səsiylə oxunsun əzan,
Xoyrat ürəkləri dağlasın artık.
Bu toprak susamış canan istəyir
Nurəttin Zəngidən fərman istəyir.
Atabəylər bəklər Qarasarayda,
Süleyman kimi bir sultan istəyir.
Sadun Köprülüyə ağı
Bu gün yenə xatirəni anarkən,
Dügümlənir boğazımda hecələr.
Qəlbində Gürgür qədər günəş varkən,
Nasıl oldu erkən çökdü gecələr?
Bəlkə də tam zamanında ayrıldın,
Tərtəmiz qaldın, kirlənmədi adın.
Gettin də, dürüstlük getti səninlə,
Bulanıq sularda yaşayamadın.
Bu gün göyə həsrət dolu baxarkən,
Say, say bitməz ayları, günləri də.
Sizlər haqqa vardınız çox erkən,
Bir yarıştı, bizlər qaldıq geridə.
Daha nə istəyirsən?
Həyatımı dilədin,
Həyatım sənin olsun.
İstədin boşluğumu,
Qoy sənə dolsun.
Gözlərimi bəyəndin,
Gözlərinə ərməğan.
Yerişim də xoş idi,
Dizlərinə ərməğan.
Tanrı sənin yerinə
Yorsun həmişə məni.
Uydum diləklərinə,
Daha nə istəyirsən?
Qarabağ
Şahlanır qıratlar, ulur bozqurdlar,
Qurtulur Qarabağ, qurtulur Turan.
Allahdan əmanət bizə bu yurdlar,
Kimsə set hörəcək, kim zəncir vuran.
Qarabağdan qopar bir çığlıq səsi,
Sədasına qarışır Kərkükün səsi.
İstanbuldan yüksəlir Türklük səsi
Tək deyil, yalnız deyil Azərbaycan.
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
