İosif BRODSKİ (1940-1996) Rus əsilli ABŞ şairi, esseçisi, dramaturqu, tərcüməçisi və pedaqoqudur. 1987-ci il üçün ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb.
Erkək pişik haqda şeir
Ütük, çəlimsizdi, kürəndi xəzi,
Üst-başı zibillik iyi verərdi.
Gündüz paslı damlar üstə gəzərdi,
Gecələr məskəni - zirzəmilərdi.
Yaşlıydı, həddindən artıq zəifdi,
Tir-tir titrəyərdi ayazda, qarda.
Bizim ayağımız donduğu kimi
Pəncəsi buzlardı sərt şaxtalarda.
Ancaq kimdi onu qucağa alan?!
Onu tumarlayan, onu yedirən?!
Yox idi ona bir yazığı gələn,
Hardaydı mehrindən ona pay verən?!
Axı tökülmüşdü bütün dişləri,
İrin bağlamışdı qulaqları da.
Çirkinə nədənsə hamı çox görür
Sevgini, dostluğu, düz ilqarı da.
Natürmort
Verra la morte e avra i tuoi occhi.
Cesare Pavese
(İtalyanca: Gələn ölüm sənin
o gözlərinlə baxacaq. Çezare Paveze)
1
Əşyalar və insanlar
bürüyüb çevrəmizi.
Zülmətdə qalmaq xoşdur -
göz yorur hər ikisi.
Parkda, bir skamyada
oturaraq baxıram
keçib-gedən ailəyə.
İşıq zəhləmi töküb.
Yanvardayıq. Təqvimə
görə, hələlik qışdır.
Zülmət nə vaxt bezdirsə,
onda danışacağam.
2
Mən hazıram başlayım.
Nədən? - Heç fərq eləməz.
Susum, yoxsa danışım?
Yox, danışsam, yaxşıdır.
Nədən? Gecə-gündüzdən.
Ya da heç nə barədə.
Ya əşyalar haqqında.
İnsanlar barədə... yox.
Çünki onlar - fanidir.
Hamısı. Elə mən də.
Bu, hədər əziyyətdir -
su üstə yazmaq qədər.
3
Əcəb soyuqqanlıyam.
dibinə qədər donan
heç çay belə buzlamaz.
İnsanları sevmirəm.
Biganəyəm onların
bu həyatdan dördəlli
yapışdığın göstərən
zahiri görkəminə.
4
Əşyalar daha xoşdur.
Görkəmləri nə xeyir,
nə də şər aşılayar.
Məğzləri dərindədir.
Əşyaların içində
toz, kül, gəmirici böcək,
bölmə, ölü güvə var.
Adam əcəb çimçişir.
İşığı yandırınca
toz qatı aşkarlanar.
Hətta gördüyün əşya
hermetik bağlansa da.
5
Köhnə bufet həm içi,
həm də öz xariciylə
xatırladacaq mənə
Notr-Dam de Parini.
Bufetə zülmət çöküb,
şvabra, keşiş şərfi
toz silməyə yaramaz.
Çünki əşya da... tozdur.
Tozla mübarizəyə
o, elə yatqın deyil.
Axı toz da zamanın
cismidir - cismi, qanı.
6
Günün günorta vaxtı
yatıram son zamanlar.
Görünür, əcəl bu cür
məni sınağa çəkir.
Nəfəs alırammı heç?
Güzgü tutur ağzıma -
görsün, necə dözürəm
dünyada yoxluğuma.
Mənsə... hərəkətsizəm,
budlarım buz bağlayıb.
Venalarım da sanki
mərməri xatırladır.
7
Bucaqlarının cəmi
ağlasığmaz bir əşya
qopub, düşəcək, əlbət,
bu söz səltənətindən.
Əşya nə durur, nə də
hərəkət edir - dəhşət!
Əşya - fəzadır, ondan
kənarda mövcud deyil.
Əşyanı qırmaq, yaxmaq,
Paralayaraq atmaq
olar... Əşya yenə də
söyməz sənin ananı".
8
Ağac. Kölgə. Ağacın
kökləri yatan yerdə
əyri-üyrü hərflər.
Gil. Bir də daş yığını.
Köklər. Sarmaşmış köklər.
Daş da ağırlığıyla
qurtarır öz-özünü
hər cür əlaqələrdən.
Daş tək hərəkətsizdir.
Tərpədib, aparmazsan.
Kölgə. Kölgədəki şəxs
torda balığa bənzər.
9
Əşya. Qəhvəyi əşya.
Konturları silinib.
Alatoranlıq çökür.
Başqa heç nə. Natürmort.
Əcəl qadın cildində
arar öz qurbanını.
Ölənin dərisində
donub qalar siması.
Bu - absurddur, yalandır:
Kəllə, skelet, dəryaz.
Əcəlim gözlərindən
məhz sənə bənzəyəcək.
10
Ana sorar İsadan:
- Sən oğlumsan, ya Tanrım?
Sən xaça gərilmişkən
mən necə dönüm evə?!
Kandarı keçən kimi
hardan anlayım, bilim -
sən oğlumdun, ya Tanrım?
Yəni sağsan, ya ölü?
O isə cavab verər:
- Nə fərq edər: ölüyəm,
yoxsa ki, diriymişəm?!
Oğlun, yaxud Tanrınam?!
1971
Tərcümə: Azad Yaşar
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
