Yannis Ritsos XX əsr yunan şeirinin böyük ustalarındandır. Onun başdan-başa metafora ilə süslənmiş poeziyası dünya modern şeirinin inkişafına güclü təkan vermişdir. O, köhnə və yenini bir-birinin içində ustalıqla əridərək əsrarəngiz bir dünya yaradır, əşyaları mənalandıraraq gerçək situasiyaya müncər edir və nəticədə şeirdən alınan təəssüratları dərinləşdirir. Bu, mifoloji təfəkkürün çağdaş formada təcəllisidir. Yannis Ritsos bütün parametrləriylə dünya şeirində bir hadisədir.
Şair siyasi görüşləri üzündən bir müddət sürgün həyatı da yaşayıb. Onun "Sürgün gündəlikləri" silsiləsindən yazdığı üç şeiri sizə təqdim edirik.
Sürgün gündəlikləri
27 oktyabr, 1948
Burada tikanlar çox, -
qəhvə rəngli tikanlar, sarı tikanlar
günboyu, hətta yuxuda belə
yaxamızdan əl çəkməz.
Gecələr tikanlı məftilləri odlayanda
ətəklərindən xırda zolaqlar buraxdı geridə.
Bir zamanlar bizə xoş gələn sözlər
bir qocanın sandığındakı toxunma köynək kimi
rənglərini itirdi,
pəncərə şüşəsində sönən gün batışı kimi.
İnsanlar əlləri ciblərində yürüyürlər,
bəzən, təkrar-təkrar eyni yerə.
Boş bardağın ağzında, ya da daha dərində
onu qəbul edib-etməyəcəkləri bəlirsiz
və israrla eyni nöqtəyə qonan milçəyi
qovurmuş kimi yelləyirlər əllərini.
29 oktyabr
Yuxumuz qış yuxusu - yetmir bizə,
sürgünə göndərilənlər gecə boyu
xorna çəkir,
yorğundu uşaqlar, yamanca yorğun.
Bizdən uzaqda - göy üzündə
ulduzlar sayrışır, böyük ulduzlar.
Vəftizçi Yəhyanın,
ya da bizim Panayotisin kəlləsi boyda
saçları dibindən qırxılmış ulduzlar,
bir də yarpızların dibində daldalanan qurbağalar.
Səhərlər üzümüzə gül rəngli bir günəş doğur,
Arkasion liseyinin pillələrində
satılan ucuz yağlı boya rəsmlərin eynisi
və ən qəribəsi
belə bir günəşi xoşlamağımızdır.
Ya tək, ya da kimləsə ikilikdə,
çox vaxt da həyətdə insan çoxluğu içində,
bir təpə başında dizlərimizi qucaqlayıb
seyr edirik günəşi
və bu günəş bütün gücüylə
üzümüzü yandırır;
badam ağacını var gücüylə silkələyib
son meyvəsini də
düşürmək istəyən yalınayaq kəndlisayaq.
Sonra əyilib ayaqqabılarımıza baxırıq,
torpağa baxırıq,
yerə heç nə düşməyib...
29 oktyabr
Tikanların və tökülən qızıl yarpaqların arasında
dərisi soyulmuş bir eşşək başı
tapdıq -
bəlkə də yazın əvvəli idi,
çevrəsində xırda mavi çiçəklər -
adlarını bilmədiyimiz.
Hasarın o tayından kimsə səsləsə,
Quşüzümü dolu kağız külah kimi
torpağa düşər səsi.
Gecənin bir aləmi təpələrdən gəlir səsləri
Ay işığına dolaşmış təkərini dəyişdirənlərin.
Sonra yenidən
dünya öz nizamına qayıdır,
jaketindən düşmüş qəhvə rəngli düyməni
təsadüfən həyətində tapdığın kimi...
Amma bilirsən - bu düymə
Teatrdakı aktyorların kostyumlarında parlayan
düymələrdən deyil.
Bu düyməni naşı dərzi kimi
jaketindəki düymələrin sırasına tikməyə
məcbursan...
Tərcümə etdi: Kənan HACI
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
