Hər dəfə yeni il başlayar-başlamaz özünə o şəhərə gedəcəyinə qəti söz verir, vaxt-vədə yetişəndə isə çeşidli səbəblərdən səfərini təxirə salmalı olurdu. Sanki hansı görünməz bir qüvvəsə inadla yollarına sədd çəkir, ayaqlarını buxovlayır, arzularını gerçəkləşdirməyə qoymurdu. Və illər biri-birini əvəzlədikcə yaddaşının axarında o şəhərin bir az da uzaqlaşdığını hiss edirdi.
Divara vurulmuş bir xəritə görəndə ixtiyarsız olaraq ayaq saxlayır, gözləri axtarıb o şəhəri tapırdı. Uzun müddət xəritənin önündən çəkilə bilmir, xəyallar onu alıb o uzaq şəhərə götürürdü. Əslində o şəhəri deyil, itirdiyi keçmişi ilə bağlı nələrisə tapıbmış kimi həyəcanlanırdı. Bəzən xəritədə axtarıb tapa bilməyəndə o şəhərin yox olacağından, yer üzündən silinəcəyindən qorxurdu.
Ancaq bu dəfə belə olmayacaqdı. Qəti inamı vardı ki, belə olmayacaq, heç bir qüvvə onu yolundan eləyə bilməyəcəkdi...
Düz qırx il bundan qabaq sonuncu dəfə o şəhərdən ayrılmışdı. Və bu ayrılıqla hər şey bitmiş, həyatı özgə bir məcraya yönəlmişdi. İndi dönüb geriyə boylananda aradan keçən illərin məsafəsi onu qorxudurdu.
Sadəcə gediş bileti almışdı – orda nə qədər qalacağını, nə zaman dönəcəyini bilmirdi.
Qatara minib bələdçi ilə yanaşı kupedə yerini tutdu, yüngül çiyin çantasını çıxararaq oturacağın altına yerləşdirdi. Sonra kupenin yarıaçıq qapısından tələsə-tələsə qatara minən yolçuları süzməyə başladı.
Bir azdan qatar fit verərək yerindən tərpənincə yatağını açaraq arxası üstə uzandı. Ancaq bütün gecəni uyuya bilmədi; təkərlərin ritmik səsi xəyallarına qarışaraq beynini yorduğundan səhəri dirigözlü açdı. Növbəti iki gecəni də mürgü ilə oyaqlıq arasında, qarışıq düşüncələr içərisində keçirdi.
Şəhərə yetişəndə səhər erkən idi, həyat yenicə canlanmağa başlayırdı. Qatardan sonuncu endi – heç yana tələsmirdi. Çantasını çiyninə keçirərək perronla vağzal binasına doğru addımladı. Şəhərə çıxmaq üçün binanın içərisindən keçməliydi.
Onunla bu şəhərdə tanış olmuşdu. Sadəcə gəncliyinin deyil, həyatının ən xoşbəxt günləri dar, yöndəmsiz küçələri, köhnə, rəngi bilinməyən daş evləri yaşıllıqlara bürünmüş bu şəhərdə keçmişdi. Daha sonra yaşadığı ömür deyildi, itirdiyi o xoşbəxtliyi aramaqda keçən rəngsiz, ruhsuz günlərdi...
Vağzalın qarşısındakı geniş meydanda müştəri gözləyən taksilər dayanmışdı. Sıranın önündəki köhnə bir taksiyə yaxınlaşdı. Gedəcəyi ünvanı əzbər bilsə də, cibindən kağız parçasını çıxarıb baxdı. Ancaq dərhal da taksi ilə getmək fikrindən daşındı; sürücünün təəccüblü baxışlarından sıyrılıb izdihama qarışdı.
Həftə sonu olduğundan küçələr hərəkətli idi. Adamlar tələsə-tələsə böyür-başından sağa-sola ötüb keçirdilər. O, inadlı nəzərlərlə insan tünlüyündə keçmişini xatırladacaq doğma bir çöhrə axtarır, ancaq tapa bilmədiyindən içini bürüyən narahatlığı bir az da böyüyürdü. Sanki yad şəhərə gəlmiş, özgə bir dünyaya qədəm qoymuşdu. Baxışlar, səslər, rənglər, qoxular – hər şey yad görünürdü.
Ancaq sirli bir cazibə onu gedəcəyi ünvana çəkirdi.
O binanın önünə çatanda ayaqlarının kilidləndiyini duydu. Başını qaldırıb aşağıdan yuxarı binanı süzdü – divarlara süni mərməri xatırladan boz rəngli üzlük çəkilmiş, balkonların məhəccərləri, giriş qapısı yenilənmişdi. Həyəcanını boğmaq üçün bir anlığa dayanıb durdu, gəldiyi ünvanın dəqiqliyinə əmin olandan sonra özünü toparlayaraq pillələrlə yuxarı qalxmağa başladı. Addımlarını atdıqca bütün vücudunun gərildiyini duyur, ürəyinin döyüntüsünü qulaqlarında eşidirdi. Dördüncü mərtəbədə o evin qapısı önündə dayandı – düz qırx il öncə arxasınca örtülmüş həmin qapı idi. Ancaq qapının üstünə sığorta şirkətinə aid şüşə lövhə vurulmuşdu.
...O qızla liftdə tanış olmuşdu. İkisi də eyni anda düyməni basmaq üçün barmağını uzadanda əlləri görüşmüş, baxışları toqquşunca qızın çöhrəsinə ilıq bir təbəssüm qonmuşdu. Əbədi olaraq yaddaşına həkk olunmuş o təbəssüm bütün həyatını alt-üst etmişdi.
Ayrılandan sonra onun yerini, ünvanını soruşmadığı üçün özünə lənət oxumuşdu. Qızın şəhərdən çıxıb gedəcəyindən, bir daha üz-üzə gələ bilməyəcəyindən, onu əbədi itirəcəyindən qorxurdu. Günlərlə o məhəllədə aşağı-yuxarı var-gəl etmiş, qızı tapmaq ümidilə kafeləri, dükanları, iş yerlərini gəzib dolaşmışdı. İki həftə sonra axşama doğru qızla küçədə təkrar qarşılaşınca ürəyi üstünə gəlmiş, gözdən qoymamaq üçün uzaqdan-uzağa izləyərək trolleybus dayanacağında ona yaxınlaşmışdı.
Hər axşam eyni saatda qızın çalışdığı kitabxananın binası önünə gəlir, səbirsizliklə onun aşağı enməsini gözləyir, evlərinə qədər ötürürdü. Trolleybusla cəmisi beş-altı dəqiqəlik yoldu, ancaq həmişə piyada gedərdilər. Zamanı uzatmaq üçün kəsə yolla deyil, çayın kənarına enərək, seyrək ağacların arasından keçən ensiz səki ilə tələsmədən addımlayardılar. Onunla olanda vaxtın axarından çıxdığını, dünyanın bitməz, tükənməz, sonsuz, sahilsiz olduğunu düşünürdü.
Günlər beləcə davam edirdi...
Ancaq bir gecə... Bu cəsarəti hardan almışdı – aradan bunca zaman keçəndən sonra belə anlaya bilmirdi. Gecənin bir vədəsi evdən çıxıb qızın yaşadığı binaya qalxaraq otağının qapısını döymüşdü. Qız gecə geyimində yatağından qalxıb qapını açınca heyrətindən donub qalmışdı. Qapının üzünə çırpacağından, yaxud ağır söz deyilə biləcəyindən, bununla da hər şeyin alt-üst olacağından qorxsa da, ancaq belə olmamış, qız geri çəkilərək onu içəri dəvət etmişdi.
Qızın baxışlarının dərinliyində ruhunu titrədən, həyatın axarını durduran, yer üzündə sevgidən savayı hər şeyin əfsanə olduğunu xatırladan sirli bir cazibə vardı və göz-gözə gələndə o cazibənin sehrində əriyib itirdi.
Otağı lavanda çiçəyinin ətri bürümüşdü. Ağlını başından aparan bu ətir sulfat zavodundan gələn kəsif qoxunu unutdururdu. Lavanda ətrinin qızın vücudundanmı, yataq dəstindənmi, ya payız gecəsinin dərinliklərindənmi qopub gəldiyini kəsdirə bilmirdi.
O gecə qızla nə barədə danışdıqlarını xatırlamırdı, aralarında söhbətin olub-olmadığını, ya bəlkə sükutun dili ilə anlaşdıqlarını bilmirdi. Hər şey ona yuxu kimi gəlirdi. Bütün həyatı, xoşbəxtlik adına var olan hər şey o gecənin içərisinə dolmuş, o gecə ilə sınırlanmışdı.
O gecədən sonra dünyanın rəngi, qoxusu da dəyişmişdi.
Ancaq bir gün aldığı təcili teleqramla vətənə dönməyə məcbur olmuşdu. Qız ürəyinə nə isə damıbmış kimi onun biryolluq gedəcəyini, daha geri dönməyəcəyini anladığından vidalaşmaq üçün vağzala gəlmişdi. Soyuqqanlı görünməyə çalışsa da, özünü ələ ala bilmirdi. Qızın gəlişilə havanın ağır sulfat qoxusu yox olmuş, vağzal lavanda ətrinə bürünmüşdü. Vaqonun pillələri önündə qucaqlaşıb ayrılarkən qızın bir zamanlar onu ovsunlayan ilıq təbəssüm cilvələnən çöhrəsinin göz yaşlarına bələndiyini görüncə bir anlığa vətənə dönmək fikrindən vaz keçmək istəmişdi. Amma bu bir an çəkmişdi, hansı bir duyğu isə onu təkrar özünə qaytarmış, qıza tezliklə dönəcəyini bildirərək vaqona minmişdi.
Qatar yerindən tərpənəndə qız perrondaca skamyaya çökərək əlləri ilə üzünü örtmüşdü. Sonralar onu düşünəndə ən çox yaddaşını ayrılıq anındakı bu mənzərə ağrıdırdı.
Ancaq bir daha geri dönməmişdi...
Doğmalarının israrı ilə tələm-tələsik ailə qurmuş, o uzaq şəhərdə olub bitənlərin gənclik macərası olduğu düşüncəsi ilə özünü ovutmuşdu...
* * *
Əlləri titrəyə-titrəyə zəngin düyməsini basdı. Handan-hana qapını orta yaşlarında, qara gözlüklü, boz geyimli bir kişi açdı. Özünü ələ alıb bir zamanlar bu evdə yaşamış qadının adını, soyadını söyləyərək onu axtardığını bildirdi. Kişi gözlüyünü çıxarıb təəssüflə başını bulayaraq belə bir adamı tanımadığını söylədi və qapını örtmək istəyəndə ondan içəri girməyə icazə verməsini xahiş etdi. Səsinin tonundan səlahiyyət sahibi olduğu duyulan kişi əvvəlcə bu yalvarışa bənzər xahişdən çaşıb qaldı, ancaq nə düşündüsə geri çəkilərək yol ona verdi. Kişinin fikrindən daşına biləcəyindən ehtiyatlandığından tələsik dəhlizdən adlayıb içəri keçdi.
Avropa dəbi ilə təmir olunmuş evdə hər şey dəyişmiş, otaqların arası açılıb böyük salona çevrilmişdi. Yan-yana düzülmüş masaların arxasında xüsusi geyimli qızlar oturmuşdu.
Salonun içərisindən keçərək pəncərəyə yaxınlaşdı. Bəyaz tül pərdəni kənara siyirərək, şəhəri, şəhərin ətrafından səssiz-səssiz axıb keçən çayı, çayın üstündə alçaqdan uçuşan qağayıları seyr etdi. İçində bir sızıltı duyunca pəncərənin önündən çəkildi.
Sonra kresloya çökərək onunla bağlı hansısa bir nişanəni tapmaq ümidilə salonu başdan-başa gözdən keçirdi.
Ona zillənən baxışların ağırlığı altında bu cəhdinin əbəs olduğunu anlayınca bircə anlığa o uzaq illərə dönmək ümidilə gözlərini qapadı. Ancaq illər öncə baxışlarının gəzdiyi tavanın, nəfəsinin hopduğu divarların, ayaqlarının toxunduğu döşəmənin, gecənin kəsif sulfat qoxusunu unutduran lavanda ətrinin – onu bir ömür ovundurmuş uzaq, dönüşülməz xatirələrin yerlə yeksan olduğunu, yaddaşının büsbütün boşaldığını hiss etdi.
Sonra havalı adamlar kimi ofisi tərk edərək pillələrlə aşağı endi.
* * *
Qızın bir zamanlar işlədiyi kitabxananın ikimərtəbəli binası banka çevrilmiş, damı və divarları işıqlı reklam lövhələri ilə örtülmüşdü.
Küçənin əks tərəfində onunla ilk dəfə vədələşib görüşdüyü, yaxından tanış olduğu qotik üslubda tikilmiş binanın tinindəki kafe yerində idi.
...Əlləri titrəyə-titrəyə qapını açaraq yarımqaranlıq salona daxil oldu. Tünd qəhvə sifariş verərək küncdəki masalardan birində əyləşdi. Salonun əvvəlki görünüşündən əsər-əlamət qalmamışdı; divarlara fərqli üslubda bəzək vurulmuş, pəncərə pərdələrindən masaların düzümünədək hər şey dəyişmişdi. Erkən olduğundan içəridə seyrəklik idi. Birdəncə sıxıldığını hiss etdi, qəhvəni sona qədər içməyə səbri çatmadı.
Kafedən çıxaraq çayın sahili ilə asma körpüyə tərəf yönəldi. Havada qara çiskin vardı; sahil boyu kimsə gözə dəymirdi. Körpünün dəmir məhəccərinə söykənərək bir müddət suları yara-yara okeana sarı üzən yük gəmisini seyr etdi. Sonra gəldiyi yolla geri dönərək zabitlər bağına üz tutdu.
Çiskin olduğundan kimsənin gözə dəymədiyi bağın içərisindən keçən daş səki ilə addımladıqca boş skamyalar, islanmış ağaclar, havada uçuşan sarı, qızılı xəzəllər qüssə gətirirdi.
Hava qaralanacan şəhəri sərsəri kimi aşağı-yuxarı gəzib dolaşdı.
O biri gün də belə keçdi...
Sonrakı günlər də...
Bir həftə boyunca səhər açılandan qaranlıq düşənə qədər illər öncə qoyub getdiyi ömrün nişanələrini yığmaq ümidilə şəhəri əldən-ayaqdan saldı. Ancaq zamanın mərhəmətsizcəsinə yox etdiyi o nişanələrin izinə düşə bilmədi.
Sonuncu günün axşamı çantasını götürüb dəmiryolu vağzalına yollandı. Bilet almaq üçün kassaya yaxınlaşanda duruxub qaldı: hayana gedəcəyini bilmirdi.
Həyatının səmtini itirmişdi.
Dublin, İrlandiya
12-14 avqust 2019
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
