Keçmiş zamanlarda, Azərbaycanın qədim yurd yerlərindən birində, ürəyi aslan kimi igid, cəsur bir gənc yaşarmış. Onun adı Bəxtiyar idi. Atası usta ox düzəldən olduğundan, el arasında ona "Oxçuoğlu" deyə müraciət edərdilər. Bu igid gənc, gözəlliyi ilə tanınan Zeynəb adlı bir qızı sevirdi. Zeynəb bənzərsiz gözəlliyi və təmiz ürəyi ilə elin məftun olduğu, saf təbiətli bir xanım idi. O, heç kəsə könül verməzdi, çünki ürəyində yalnız Oxçuoğluna yer ayırmışdı. Hər ikisi gizlicə görüşər, məhəbbətlərini böyük bir sirr kimi saxlayardılar.
Zeynəbin gözəlliyi dillər əzbəri olduqca, onu əldə etmək istəyən gənclərin sayı da artırdı. Qapıları hər gün elçilərlə dolub-daşırdı, lakin Zeynəb nə qədər elçi gəlsə də, ürəyini yalnız Bəxtiyara bağlamışdı. Gənclər onun Bəxtiyarı sevdiyini bildikdə, Oxçuoğluna qısqanclıqla baxır, intiqam planları qurmağa başlayırdılar.
Bahar bayramı gələndə, obanın cavanları adətə uyğun at yarışına yığışdılar. Bəxtiyar da bu dəstədə idi. Hər kəs kimi, o da bayram sevincini yaşamaq və Zeynəbə olan eşqini göstərmək istəyirdi. Yarış zamanı isə gözlənilməz hadisə baş verdi. Qısqanclıq və nifrətlə dolu rəqiblərindən biri pusquya yataraq Bəxtiyara xəsarət yetirdi. Günlərlə axtarılandan sonra Oxçuoğlu, nəhayət, sağ tapıldı və o gündən kənddə onun adı əfsanəyə çevrildi. Beləcə, bu sevgi hekayəsi ilə kəndin adı Oxçuoğlu kimi yaddaşlara həkk olundu.
Oxçuoğlu kəndinin tarixi və sərhəd sınaqları
Oxçuoğlu kəndi Ermənistanın Amasiya rayonunda, Türkiyənin Kars şəhəri ilə sərhəddə yerləşir. Kənd əhalisi babalarının dediyinə görə, bu yerlər müxtəlif dövrlərdə məskən olub, köçürülən əhali dəfələrlə qayıdıb. İran və Türkiyəyə köçənlər də olsa, sonradan doğma torpağa geri dönüb yenidən həyat qurdular.
SSRİ qurulanda sərhədlər hələ də açıq idi, lakin sərhədlər müəyyənləşdirildikdən sonra kəndin bir hissəsi, xüsusilə, yaylaq sahəsi Türkiyə tərəfdə qaldı. Bir çox ailənin var-dövləti, hətta yaxın qohumları sərhədin o biri tərəfində yerləşdi. Beləcə, ailələr parçalandı, yaylaqda olan kənd sakinləri Türkiyədə, qalanları isə SSRİ ərazisində qaldılar.
İllərlə sülh və birlik içində yaşanan həyat
Zaman keçdikcə Oxçuoğlu kəndi yeni nəsillərlə canlandı. Əhali əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olurdu. Kənddə yüksək səviyyədə savadlı insanlar yetişmişdi; kənd camaatı Azərbaycan, türk, rus, erməni və hətta fars dillərini bilirdi. Ermənilər qonşu kəndlərdə yaşayırdılar və illərlə birgəyaşayışa baxmayaraq, münasibətlər həmişə gərgin idi. Kənd camaatına qarşı gizli təzyiqlər olsa da, azərbaycanlılar öz torpaqlarında əzmlə qalırdılar.
Blokada və məcburi köç
1987-ci illərdə siyasi çevrilişlər başladıqca, kəndə qarşı təzyiqlər artdı. Ermənilərin açıq düşmənçiliyi nəticəsində kəndin azərbaycanlı əhalisi blokadaya alındı. Kənd sakinləri Türkiyə tərəfə qaçmaq istəsələr də, sərhəddə güclü sovet ordusu vardı. Azərbaycan tərəfdən isə azərbaycanlılar helikopterlər vasitəsilə havadan ərzaq göndərirdi.
Həmin vaxtlar kənd əhalisi blokada şəraitində böyük çətinliklər yaşadı. Lakin 1988-ci ildə Ermənistanı sarsıdan güclü zəlzələ kənd əhalisini ermənilərin planlarından qurtardı. Dağıntılar Ermənistanda böyük təlaş yaratdı və azərbaycanlı əhalinin Ermənistan ərazisindən köçməsi baş verdi.
Xatirələrdə yaşayan kənd
Oxçuoğlu kəndi köç sınağından keçsə də, yaddaşlarda əbədi olaraq yaşamaqdadır. Kənddən çıxarkən babalarımızın dediyi sözlər yaddaşlara əbədi həkk olunub: "Bu kənd çox dolub boşalıb, köçlər olub. Özümüz qayıda bilməsək də, bəlkə nə vaxtsa torpaqlarımıza geri dönənlər olar. Buranın torpağı, havası əcdadlarımızın qanıyla, ruhuyla yoğrulub. Oralar bizim vətən qoxur".
Tarixi
Oxçuoğlu kəndi, Azərbaycan ərazisi olan Kars vilayətinin bir hissəsi olaraq, zəngin bir tarixə malikdir. 19-cu əsrin sonları və 20-ci əsrin əvvəllərində burada azərbaycanlılar, xüsusilə, Qarapapaq etnik qrupuna mənsub insanlar yaşamışdır. Kəndin əhalisi 1914-cü ildə 980 nəfərə qədər artmışdır. Lakin 1918-1919-cu illərdə baş verən erməni hücumları nəticəsində kənd dağıdılmış və sakinləri qaçmağa məcbur olmuşdur.
Demoqrafik dəyişikliklər
1921-ci ildən sonra, Kars müqaviləsi ilə kəndin bəzi sakinləri geri dönsələr də, 1980-ci illərdə daha çox azərbaycanlı ermənilər tərəfindən qovulmuşdur. Hazırda kənddə əsasən, Gürcüstandan gəlmiş ermənilər məskunlaşmışdır.
Kəndin adı "Oxçuoğlu", "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanında adı çəkilən bir qəhrəmandan gəlir. 1991-ci ildən etibarən kəndin adı erməni tərəfdən "Voxçi" olaraq dəyişdirilmişdir.
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
