Afşar Timuçinin şeirləri - Dilsuzun təqdimatında...

Görkəmli türk şairi Afşar Timuçin 1939-cu ildə Manisanın Ağhisar ilçəsində dünyaya gəlib. Atası azərbaycanlı (Bakı), anası gürcüdür ( Batum). Orta məktəbi bitirdikdən sonra İstanbul Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsinin fransız dili və ədəbiyyatı bölməsinə daxil olub. Təhsilini davam etdirmək məqsədilə 1967-ci ildə Kanadaya yollanıb. Monreal Universitetində fəlsəfə elmi üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib, 1992-ci ildə professor olub.

Afşar Timuçin elmi əsərlərlə yanaşı bir sıra şeir kitablarının ("Çöl" (1968), "Dastanlar" (1969), "Belə oxunmalı bizim türkümüz" (1974), "Ey mənim gözəl sevgilim" (1984), "Buludlardan dəniz ətri gəlir" (2002) və s.) və romanların ("Sabaha başlamaq" (1975), "Gecə gələn köhnə dost" (1980), "Sahillər" (1983) və s.) müəllifidir.

Əsərləri ingilis, fransız, ispan, rus və s. dillərə tərcümə edilmişdir.

Afşar Timuçinin yaradıcılığı dəfələrlə müxtəlif mükafatlara layiq görülmüşdür.

YOL TÜRKÜSÜ

Çək

bəmbəyaz xəritələrə

bənövşəyi rənglə

heç görmədiyimiz

şəhərləri, kəndləri -

apar, oralara apar məni,

səninlə olsam,

sıxılmaram,

gedərəm ...

Çək,

çək bəmbəyaz xəritələrin

ən gözəl yerinə

sərgi salonlarını,

körpüləri,

meydanları,

qüllələri

və uşaq bağçalarını.

Çək,

çək bəmbəyaz xəritələrin

ən gözəl yerinə

ən gözəl gündüzləri,

ən gözəl gecələri...

Səninlə olsam,

tərəddüd etmərəm,

gedərəm,

çək,

o şəhərlərə,

o kəndlərə gedən

bir yolçu kimi çək məni,

əlimdə - biletim,

ürəyimdə - sevincim,

başımda - sevdam...

Nə çox qarışdıq

bir-birimizə -

bu əl hansımızın əli,

bu saç hansımızın saçı?

Apar,

məni də apar

bəmbəyaz xəritələrə

bənövşəyi rənglə

çəkdiyin yerlərə -

nə qorxu, nə ürkü,

nə kompas, nə durbin,

gedərəm, gedərəm...

BƏLKƏ

Bəlkə

indi sən də

mənim kimi

yapyalnızsan,

başının üstündə

uçuşan quşlara baxırsan,

fikirli-fikirli.

Bəlkə

çiyninə nazik yaz atmış

bir ağaca dikmisən gözlərini,

bəlkə

türkü dinləyirsən,

səsini çıxarmadan,

ya da

bir şeir, bir hekayə

oxumağa çalışırsan,

kim bilir...

Bəlkə

gözəllikdə misli görünməmiş

bir eşq düşünürsən,

bəlkə

yerini dəyişirsən xatirələrin -

əvvəl olanlar axıra düşür,

axır olanlar əvvələ,

bəlkə

açıldı deyə

bir düyünü elə hey

qurdalayırsan,

qurdalayırsan...

Bəlkə

bunların heç biri deyil,

sadəcə, qəhvə içirsən,

sadəcə, alma yeyirsən,

sadəcə, saatına baxırsan

və düşünürsən:

bu əqrəb

hara tələsir belə?

Bəlkə

dustaq kimi,

kölə kimi,

gələcəyi puç olmuş adam kimi

pis bir duyğu var içində?

Bəlkə

özünü bağışlaya bilmirsən

mənim

heç bilmədiyim

bir şeydən ötrü?

Bəlkə

qırıq qatar kimi

yolda qalmısan?

Bəlkə

hər şeyi unutmaq üçün,

sadəcə, uyumaq istəyirsən?

Bəlkə

sən də

mənim kimi

yapyalnızsan?

HƏR ŞEYİ YALAN

YAZMIŞLAR

Hər şeyi yalan yazmışlar,

hətta nağılları da.

Sən mənə inan, çocuğum,

qorxma,

qan dənizi yoxdu göydə,

lap rahat uyu

səhərə qədər.

Gümüş Ay

yamyaşıl buludlarda batıb,

sapsarı günəş doğsun.

Gülüm,

bənövşəm,

ağkirpik çiçəyim,

oyanıb görəcəksən

qan dənizi yoxmuş göydə -

o qədər sevinəcəksən,

O qədər güləcəksən,

Sən mənə inan, çocuğum.

NƏĞMƏ

Axşamın min bir rəngi

qayıq kimi

yırğalanır ürəyimdə -

hanı gül bəyazı balıqlarım?

Qayıq kimi

yırğalanır ürəyimdə

bütün yaşadıqlarım

və yaşamadıqlarım...

Xəyal bürüyür məni -

qismətdən

bir az çox istəyirəm.

Quşlar uçub gedir içimdən,

yuva kimi bomboş qalıram...

Çarəm yox,

qoşuluram onlara,

uçuruq, uçuruq

uzaqlara, uzaqlara...

Birdən sevgimiz

qayıq kimi

yırğalanır ürəyimdə -

dodaqlarına

toxunur dodaqlarım -

çöl çiçəkləri

açır içimdə...

UŞAQ OLMAQ

Uşaq olmaq sənə yaraşır -

ayna sulara düşən

buludlarla oyna,

islat üstümü,

kirlət əllərini,

ayaqqabılarının altı

iki gündə yeyilsin ...

Uşaq olmaq sənə yaraşır -

gizlə sevincini,

gizlə

sinəmə vurduğun qartopunu

oyuncaq sandığında.

Gizlə

oyuncaq sandığında

ürəyimə vurduğun

göyqurşağı kimi

yeddirəngli yaranı...

Həp böylə çocuq ol,

incəcik saçlarında,

gözlərin dənizlərə bənzəsin -

sevdiciyim,

uşaq olmaq sənə yaraşır...

ƏHMƏD, QARDAŞIM

Əhməd, qardaşım,

Gəl, gəl otur, bir danışaq

gəlməyən -

gözümüzün kökünü

saraldan bahardan,

isti, uzun yaydan,

yamyaşıl rüzgarlardan...

Gəl, gəl otur bir danışaq,

içimizdə

yarımçıq qalmış sevincdən,

duraq üz-üzə,

duraq göz-gözə,

görünməmiş zamanlardan

görünməmiş

xoşbəxtlik biçək

hər kəsə...

Bu şəhər - qorxudanlar şəhəri,

Bu şəhər - qorxanlar şəhəri,

Bu şəhər - şübhələr quyusu,

düşən necə çıxacaq -

Əhməd, qardaşım,

Gəl, gəl otur, bir danışaq...

İLK YAZ

İlk yaz

nə vaxt gəldi,

nə vaxt getdi -

bilmədim.

Bir az əvvəl burdaydı,

bir kəpənəyin qanadında.

Bir topa çiçək kimi,

bir budağın üstündəydi -

gördüm.

Yamyaşıl

yarpaqdan süzülə-süzülə

yayıldı yer üzünə...

Bir az əvvəl burdaydı...

İlk sevgi kimi...

ÇOCUQ TÜRKÜSÜ

Ata,

aprel yağışları

göylərin türküsüdü -

yağır narın-narın, ilıq-ilıq,

bir azdan günəş doğacaq,

nura qərq olacaq

oyuncaqlarımız...

Təkcə savaş olmasın -

kirlənməsin göylərimiz,

kirlənməsin çərpələnglərimiz...

Savaş olarsa...

Tanklar əzər evciklərimizi,

toplar qaçırdar yuxumuzu...

Günəşimizi

və Ayımızı söndürərlər -

işıq-işıq

aprel yağışları

qaranlıq-qaranlıq yağar.

Cəlladlar

öz uşaqlarına apararlar,

bəlkə də, portağallarımızı...

Amma onlar da uşaqdılar,

quş budağı yarpağından,

budaq quşu

tükündən tanıyar...

Rüzgar

düşmən kəsilməz

rüzgara...

O uşaqlar, ölsələr də,

yeməzlər o portağalları...

BU BİZİM ŞEİRİMİZDİR

Suyun axışına baxa-baxa qalırıq,

Gün sızır şəfəq-şəfəq, incə-incə.

Bir-birimizi

təmənnasız sevməyə

başlayınca,

Birlikdə

bir almanı

dişlər kimi oluruq.

Günəşin altında

irəliləyir karvan,

ağır-ağır,

Burda dincələkmi,

gedəkmi bir az daha,

Yüz əsr

sonranın şeirini

oxuyurmuş kimi,

Bir anda

sonsuzluğa varırıq.

Üşüdən bu imiş

az öncə bizi,

İndi

dənizin səsi ilə

rüzgarın səsi

eynidi sanki,

bu sənin saçlarınmı,

yoxsa

aramıza girən

qara buludmu?

Suyun axışına baxa-baxa qalırıq,

Gün sızır şəfəq-şəfəq, incə-incə.

Bir-birimizi

təmənnasız sevməyə

başlayınca,

Birlikdə

bir almanı

dişlər kimi oluruq.

QÜRUB ÇAĞI

Bir açıqlığa çıxaq,

bir nəfəs alaq,

Halım

niyə birdən-birə

oldu xarab.

Niyə

birdən-birə

düşdü axşam,

Qaranlığı

gümüş rənginə

boyadı mehtab.

Oturub

arxayın-arxayın

danışsaydıq,

Sevişmək,

necə olsa,

yenə olacaq,

pis-yaxşı.

Bir

ihlamur ətri

yayılarkən otağımıza,

Hər şeyi

yaxşı-yaxşı

düşünsəydik:

ölümü, incikliyi... ən başda

bütün

əyər-əskiyimizə

gülüb keçsəydik.

Bəlkə də

boşa keçib

bunca zaman,

Bu da

bir cür

keçib getmə duyğusudur,

Nə gözəl olardı,

hər şeyə yenidən başlasaq...

Amma

nə etsə də

budağın yanına

qayıda bilməz

Rüzgarın əlindən

yapışan yarpaq...

AXŞAM XATİRƏSİ

Yorğun bir gün keçirmiş

Əllərin uyudu əllərimdə.

Yorğun bir gün keçirmiş

saçların uyudu

üzümdə, çiyinlərimdə...

Yorğunluq

mənə nələri anlatmadı ki?

Ürəyimin döyüntüsünü duydum,

qəlbimin ən dərinində.

Yol bitməsin,

istədim lap uzansın,

Uzansın qaranlığa, qaranlığa...

Gözlədiyimiz oldu...

Dəniz çalxalandı uzaqda,

Ay əl eylədi

iki sərsəriyə,

İrili-xırdalı

bütün ulduzlar,

nur çilədi sevgimizə...

AXŞAM KOMPOZİSİYASI

Kölgəm ol və arxamca gəl,

gedək

kimsələrin olmadığı yerə -

gözəldir

nəm və tənha sahillər indi...

Ya da mən sənin kölgən olum,

dursan, - durum,

getsən - gedim,

ayaqlarının izi,

corablarının

alacalı yaşılı,

beynindəki düşüncə,

ürəyindəki qara sevda,

yuxularındakı həsrət,

kim nə desə,

məni göstər,

çəkinmə.

Xırçın-xırçın dənizlərə,

getmək istədiyin hər yerə,

İstəyərək, güvənərək

həp məni götür, özünlə,

çəkinmə.

GÖZLƏYİŞ

Sevdiyim

bəmbəyaz bir gül topası,

kim bilir,

neçə yüz ilin

gülşənindən.

Hardansa səsin gəlir,

ətir-ətir,

kim bilir,

neçə yüz ilin

gülşənindən...

Necəsən,

hardan çıxdın,

Doğrudanmı,

geri döndün, gəldin,

Sən idinmi

o olmasa da olan kimi

görünən.

İndi

yosun gözlərin gözlərimdə,

min bir rüzgarla rüzgarlanır,

kim bilir,

neçə dünyanın dənizindən.

Afşar TİMUÇİN

Hazırladı:

Dilsuz