Dünya dəyməz göz yaşına - Elxan Zal Qaraxanlının təqdimatında Nailə Şahverdinin şeirləri

Məşhur ingilis fiziki və yazıçısı Stiven Hokinq öz nəzəriyyələrini yaradanda, kitablarını yazanda nə nitqi var idi, nə də əl ayağını tərpədə bilirdi, o fikirlərini kompüter texnikasının köməyi ilə izhar eləyirdi. Rus-sovet yazıçısı Nikolay Ostrovski də məşhur "Polad necə bərkidi" romanını yazanda oxşar vəziyyətdə idi - əl-ayağı iflic, gözləri görməz vəziyyətdə romanını arvadına diktə edirdi. Yəni Allahın verdiyi istedad ən mümkünsüz görünən vəziyyətdə belə özünü ifadə etmək yollarını tapmağa qadirdi. Azərbaycanlı şair Nailə Şahverdinin istedadı da S.Hokinq və N.Ostrovskinin düşdüyü bir vəziyyətdə özünü ifadə eləyir. Özü də istedadla. Mən bu qeyri-adi qadının yaradıçılığı ilə təsadüfən tanış oldum və... heyrətləndim. Məni şeirlə heyrətləndirmək elə də asan məsələ deyil, xüsusən ədəbiyyatın bugünkü halında. Amma anadangəlmə nitqi və yerimək qabiliyyəti olmayan, yalnız sağ qolu qismən işləyən bir azərbaycanlı şair qadının Azərbaycan və rus dillərində yazdığı şeirləri oxuyanda həqiqətən heyrətləndim. Azərbaycan hamının yazıb-oxumağı bacardığı bir ölkədir, bizdə şeiryazarlar, nəsryazarlar lazım olandan da ardıqdır. Çoxsaylı nəşrlərdə, internet məkanında rast gəldiyin bir-birini təkrar edən saysız-hesabsız imzalar sənə yeni heç bir duyğu vermir. Bu yazılara baxanda isə gördüm ki, mən şeir oxuyuram - duyğular dünyasının sözlərə çevrilən halını. Mən toya gedirdim, amma şeirlər tutdu məni, doğuluşdan əlilliyin ən ağır əzablarını yaşayan bir qadının poetik dünyasının cazibəsinə düşdüm, bir xeyli müddət onlardan ayrıla bilmədim. Poeziyamızda geniş yayılan, sapsağlam adamların yazdığı yalançı ağlaşma şeirlərindən fərqli, incə bir qəlbin nikbinlik notları ilə yüklənmiş sözlərə çevrilən duyğuları idi bu şeirlər. Həm də onun ilham mələyi, yunanlar demiş, muzası iki dildə oxuyur - rus və Azərbaycan dillərində. O hər iki dildə uğurla yazır, amma, məncə, rusca yazdıqları daha mükəmməldir. Mənə çox qəribə gəldi belə duyğulu və fərqli şeirlər ədəbi mühitimizdə indiyədək diqqət cəlb etməyib.

İnformatik düşüncə

Nailə Şahverdi. 17 oktyabr 1972-ci ildə Bakı şəhərində müəllim ailəsində dünyaya göz açıb. 1-ci dərəcəli əlil, fiziki məhdud imkanlı olduğuna görə 219 saylı ev məktəbi bitirərək, 1991-1997-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin qiyabi şöbəsində təhsil alıb. İlk şeirlərini məktəb illərində yazıb. Şeirləri "Mədəniyyət", "Bakinskiy Universitet", "Vışka" və s. qəzetlərdə çap olunub. "Ömür yolları" və "Ə ptiüeö leçu" ("Quş olub uçuram") adlı şeir kitablarının müəllifidir. Tanınmış müğənni Sərxan Sərxan bir sıra şeirlərinə musiqi bəstələyib və öz repertuarına daxil edib.

Hələlik onun ədəbi bioqrafiyası bu qədərdir, yəni istedadına mütənasib deyil. Buna görə mən onların evlərinə gedib öz qəribə daxili dünyasında yaşayan bu qeyri-adi şair qadınla tanış oldum. Məni ora bibisi qızı, gözəl şeir qiraətçisi Nailə Hüseyn apardı. Onların adları eyni olmaqla bərabər, həm də maraqlı iş birlikləri var - müxtəlif şairlərin kliplərini hazırlayırlar. Biri şeirləri oxuyur, digəri isə yarımişlək sol əli ilə onlara klip halında tərtibat verir. Bu kliplər Youtube də onlarladır. Bunun özü ədəbiyyatımıza böyük xidmətdir, özü də təmənnasız. Xüsusən İ.Nəsiminin "Sığmazam" qəzəlinin rusca səslənişi çox effektli alınıb. Xanım Nailələr "Nəsimi ili"nə də öz töhfələrini veriblər. Təəssüf ki, həm cəmiyyətimiz, həm də ədəbi cameə Nailə Şahverdidən öz töhfəsini hələlik əsirgəyib. Əlbəttə, dövlət ona əlillik təqaüdü verir, qohum-əqrəba iki kitabını da az sayda nəşr etdirib, bir də millət vəkili xanım Qənirə Paşayevanın köməyi sayəsində əlillik arabası alıb. Amma bu istedada, böylə daxili dünyaya, böylə çalışqanlığa malik bir insan daha artığına layiqdir. Xüsusən mədəniyyətə bu qədər diqqət ayıran Azərbaycan kimi bir ölkədə. Təqaüd, yardım Nailə Şahverdi kimi qeyri-adi adamlara verilməlidir ki, həvəslənsin yaratsın, çünki belə adamlar milli sərvətdir... Hələlik mənim əlimdən gələn odur ki, onun Azərbaycan dilində yazdığı şeirlərini ilk dəfə olaraq "Ədəbiyyat qəzeti"nə təqdim edirəm. Rus dilində şeirlərinin tərcüməsini isə bir ayrı zamanda təqdim edəcəyəm.

Nailə Şahverdi

Ömür yolu elə insanların özü kimi müxtəlifdir. Mən də dünyaya göz açandan hamı kimi öz yolumla gedirəm. Yolum o qədər hamar olmasa da, bununla belə məni ruhdan salmayan, yaşamağa, sabaha səsləyən "yol-yoldaşlarım" var. Həyat dediyim bu "yolda" fikirlərimin nəzmə düzülməsi isə məni sevindirməyə bilməz. Çünki şeir yeganə vasitədir ki, qəlbimdən keçənləri vərəqə ötürürəm. Hətta deyərdim, şeirlərim uca Yaradanla söhbətimdir.

Ayrılıq

Bu axşam son dəfə görüşürük biz

Mən bu ayrılığın başına dönüm.

Ayrılıq olarmış bizdən də əziz,

Mən bu ayrılığın başına dönüm.

Sən idin ömrümə, könlümə sirdaş,

İndi ki, gedirsən, get yavaş-yavaş

Söyləyir əlvida gözdən axan yaş,

Mən bu ayrılığın başına dönüm.

Gözlədim yolunu uzun bir zaman,

Biz xoşbəxt olarıq eylədim güman.

Hər gün, hər dəqiqə, hər saat, hər an

Mən bu ayrılığın başına dönüm.

Dua

Bu gecə mən qaldım yuxusuz yenə,

Qəlbimə sığışmır kədərim, qəmim,

Qoy deyim dərdimi, İlahi, Sənə

Cəmi iki kəlmə sözüm var mənim.

Cəmi iki kəlmə Sənə var sözüm,

Çox ağır bir yükü aparıram mən.

Bu acı qismətə mən necə dözüm?

Əzablı yolumda mənimlə ol Sən.

İlahi, sən mənim səsimi dinlə,

Qəm yolun keçməyə qüvvə ver mənə.

Sonsuz bir kədərlə, sonsuz hüzn ilə

Açdım ürəyimi, buyurdum Sənə.

Hər yuxu nağıldı

Bir səhər oyandım şirin yuxudan,

Hər yuxu nağıldı, hər nağıl yalan.

Sanki var olmuşam öz xəyalımdan,

Hər yuxu nağıldı, hər nağıl yalan.

Yenə mən sənsizəm, hardasan ey yar?

Nə vaxtdır qoymusan məni intizar.

Təskinlik gətirmir şirin yuxular:

Hər yuxu nağıldı, hər nağıl yalan.

Bil ki, qəlbimdəsən hər saat, hər an

Bil ki, darıxmışam mən sənsiz yaman.

Yuxuda görəydim səni hər zaman...

Hər yuxu nağıldı, hər nağıl yalan.

Donan işıq

Sənin pəncərəndə donub bir işıq,

Nə yanır, nə sönür, eləcə donub.

Mənim ürəyimdə kədər qarışıq,

Şübhələr üst-üstə toz kimi qonub.

Deyəsən, baharım çevrilib qışa,

Xəyallar, arzular xəzantək soldu.

Döndü göz yaşlarım soyuq yağışa

Yenə otağıma tənhalıq doldu.

Bəlkə də işıqda yoxdur bir günah,

Bəlkə ürəyindir, sərt buza dönüb.

Sevgilim, sən yaşa Allaha pənah.

Mənimsə yaşamaq həvəsim sönüb.

Yağma, yağış, dərdlərimi oyatma

Yağma, yağış, dərdlərimi oyatma,

Mən onları yatızdırdım birtəhər.

Göydən mənə damla-damla qəm atma,

Qoy dincəlim barı bir gün, bir səhər.

Yağma, yağış, xırda-xırda ağlama,

Görmə rəva könlüm ola pərişan.

Yağma, yağış, məni oyaq saxlama,

Mən onsuz da yata bilməm bircə an.

Yağma, yağış, kövrəlirəm, doluram,

Hər bir damlan ürəyimdən süzülür.

Tək qalanda mən də yağış oluram,

Göz yaşlarım düzüm-düzüm düzülür.

İlahi, gəl məni

məndən al apar

İlahi, gəl məni məndən al apar,

Qoşulub mən Sənə qoy çıxıb-gedim.

Əzabdan sıxılan canımı qurtar,

Ağrılı-acılı ömrü tərk edim.

Həyatım əvvəldən bəllidir sənə,

Çox çətin bir tale, qismətim oldu.

Xoşbəxtlik payımı vermədin mənə

Ömrümün çiçəyi budaqda soldu.

Bir payız gecəsi gəl məni apar,

Dünyadan xəlvətcə biryolluq gedim.

Yarpaqlar eyləyir bir-bir intihar

Həyatı yarpaqtək mən də tərk edim.

Qorxuram

Qorxuram çağırsan eşitməyim mən,

Qulağım hər səsdə olsa da belə.

Yadıma düşəndə hər dəqiqə sən,

Gözümdən süzülür yaş gilə-gilə.

Qorxuram gözümdən qaçırdım səni,

Gözlərim yollarda qalsa da belə.

İzlərəm hər yoldan ötüb-keçəni,

Səndənsə bir nişan görünmür hələ.

Qorxuram bir zaman itirim səni,

Həmişə sevməyə söz versən belə.

Tərk etməz bilirəm sevən-sevəni,

Yenə də qorxuram mən bilə-bilə.

Sən gəlməsən

Sən qəmli olanda kövrəlirəm mən,

Yaz dönər payıza, gülüm, gülməsən.

Ayrılıq görünər saçımda dən-dən,

Saniyə bir əsrə dönər gəlməsən.

Olaram əl-qolu bağlı bir əsir,

Aylarım olar il, illərim əsr,

İndidən ürəyim həsrətdən əsir,

Saniyə bir əsrə dönər gəlməsən.

Çevrilər hər anım zülmətə sənsiz,

Sanaram düşmüşəm qürbətə sənsiz.

Bəlkə də dözmərəm həsrətə sənsiz,

Saniyə bir əsrə dönər gəlməsən.

Dünya dəyməz göz yaşına

Gözlərində gördüm kədər,

Kədərlisən, məncə, hədər.

Ağlamağın artıq yetər,

Dünya dəyməz göz yaşına.

Taleyimiz oldu acı,

Dərdimizin yox əlacı.

Yanağında donub damcı,

Dünya dəyməz göz yaşına.

Fələk bizi verdi yelə,

Göz yaşımız döndü selə.

Bəxti yazan yazıb belə,

Dünya dəyməz göz yaşına.

Bulud kimi ürək doldu,

Payız kimi ömür soldu.

Keçən-keçdi, olan-oldu,

Dünya dəyməz göz yaşına.

Hər bir budaq açır çiçək

Saplaq-saplaq, ləçək-ləçək,

Bahar gəlir, sevir ürək

Dünya dəyməz göz yaşına.