Güzgü tutur bulud günə, yağış yağır narın-narın... - Məmməd İsmayıl - şeirlər

Ağır-ağır axan sular

Gedən bir də gəlməz deyir...

Önündən keçər su yolu

Baxar sahil qamışları...

Bir yanıqlı tütək olub

Ötər yadda qalmışları.

 

Bozarır üfüqdə qışlar

Ömrü gödək günlər baxır.

Sahildən köçəri quşlar

Dənizdən delfinlər baxır...

 

Bir yerdə durmaz ki, su bu

Dönəcəyin dönən yeri

Uzaqda axşam qürubu

Həsrətin görünən yeri...

 

Güzgü tutur bulud günə

Yağış yağır narın-narın.

Bu yağışlar ölümünə

Yağar sarı yarpaqların.

 

Üfüqdə axşam qürubu

Baxan gözdən yaş istəyir...

Bəlkə qürbətlər, qəribi

Özünə yoldaş istəyir...

 

Günəş, Ay, ulduz səmada

Bəs nə var pərişan yerdə.

Ayrılıqlar başlamada

Dənizlər qovuşan yerdə...

 

Boğaz seyrəngaha dönər

Gözləyər bütün qışları;

Sularında güzgülənər

Qürbətin qərib quşları...

 

Çox olsa ömrü üç aydı,

Qış çəkilər, gələn gedər...

Qəribim, bəxtin olsaydı

O köçəri quşlar qədər...

 

Bacarsaydın yır-yığışı

Bir köçəri quş olsaydın.

Başa vurub üç ay qışı

Vətənə dönmüş olsaydın...

 

...Ağır-ağır axan sular

Gedən bir də gəlməz deyir.

O enişlər, bu yoxuşlar

Bu dünya düzəlməz deyir.

 

Vətənə can atan ümid işığı

Alova ataram son arzuları

Arada əlini ümid isidər.

Dumana bürünər boğaz suları,

Vətənə qovuşmaq təsəllisi də...

Dözə bilirsənsə, döz bu axşama

Dardanel: birləşən qəm dənizləri

Gəlib qürbətlərdə qəlbinə damar,

Bir ömrün vətəndə qalan izləri...

 

Axşama yerini buraxar səhər

Qaraldan qaraldar üzü ağ ömrü.

Uzanıb bahardan payıza qədər

Yaşıldan sarıya bir yarpaq ömrü.

 

Kimin gizlinidir sirr içində sirr

Həsrət hörümçəyi sığınar küncə:

Qürbət girdabında güman əriyir

Bir ağlın ucunda ölür düşüncə...

 

Xəyal həqiqətin dalınca getdi,

Bir daha geriyə dönmədi gedən.

Sənə öz xəyalın xəyanət etdi,

Sədaqət ummağın nəydi özgədən...

 

Yox, daha əriməz Quzeydə qarlar

Sən gəzən baharlar heç vədə gəlməz

Vətəndə açılıb solan baharlar

Nə illah etsən də qürbətə gəlməz..

 

Nəfəsi təngiyib köks ötürmədə

Buxarmı həyatın cavan çağları

Göynən əlləşərdi, yer süpürmədə

Ömür bağçasının son yarpaqları..

 

Nə qədər dişimi dişimə sıxım,

Ağrı buxarlansın can həvəsindən.

Vətənə can atan ümid işığım

İşarar qürbətin pəncərəsindən.

Sən indi kiminçün

gəlirsən, ey yaz?!

Gecənin beşində açan səhərlə,

Günəşə göz qırpan bənövşələrlə.

Bir dünya sevinclə, daha nələrlə,

Sən indi kiminçün gəlirsən, ey yaz?!

 

Dərəni dolduran bəyaz sislərin,

Gələn sorağımı yeni hisslərin?!

Şehli çəmənlərdə ayaq izlərin,

Sən indi kiminçün gəlirsən, ey yaz?!

 

Qaynada bilirsən qanımı qaynat,

Oynada bilirsən ruhumu oynat,

Anlada bilirsən mənə də anlat

Sən indi kiminçün gəlirsən, ey yaz?!

 

Çıxan əldən çıxır, əvəzi gəlmir,

Əvəzi gəlməzin nəfəsi gəlmir,

Nəfəsi gəlməzin həvəsi gəlmir,

Sən indi kiminçün gəlirsən, ey yaz?!

 

Əkiz qardaş idik bir sürə sən, mən,

Gizli sirdaş idik bir sirrə sən, mən.

Hanı gəlişinə tir-tir əsən mən, -

Sən indi kiminçün gəlirsən, ey yaz?!

 

Məni də dindirən dillər var idi,

Mənə də açılan güllər var idi

Mənə də gəldiyin illər var idi...

Sən indi kiminçün gəlirsən, ey yaz?!

 

Seçilmiş adam

Qeybdən gələn səsdi

Gözə görünməzdi

Ümidsizə ümid

Sevgiyə yurd yeri -

Bəyazla siyah arasındakı fərqdi,

İlahi dərkdi

Qumsalda qızıl qum,

Torpaqda damazlıq toxum kimidi

Vaxtın sarı simidi.

Kim seçmiş, niyə seçilmiş

Soruşsan özü də bilməz.

O toxum, ya o qızıl qum

Bilirmi seçildiyini?

Sirr içində bir bilən var,

Kimsə bilməz bildiyini...

Məkanı hicrət -

Çəkdiyi dərviş çiləsi;

Ayrılıq boyuna biçilmiş adam.

Gedib qürbətlərə bəxt aramada

Vətəndə başından keçilmiş adam.

 

Allahım

Nicə bu fələk salgusı gurbətkə məni,

Hər lahza tügəngüsiz məşakkatka məni,

Nə çarə kılmay, nitəy ki, Tengri güya,

Mihnətni mingə yarattı, mihnətkə məni.

 

Babur Şah

...Bu axşam da dərdə dönüb

                        düşdü mənim başıma,

Bu duman da qəfil gələn işdi mənim başıma.

Dənizlərin qasırğası köçdü mənim başıma,

Bu gecəni başa vurmaq zordu mənə, Allahım.

 

Qismət nədir bilməzikən özü təşrif buyurdu.

Varlığımı bilməmişkən varlığını duyurdu.

Mən kim idim yurd seçəydim,

                        özü seçdi bu yurdu,

Dar elədi öz seçdiyi yurdu mənə Allahım.

 

Çıxmaq üçün açıq qoydu qəbir adlı qapını,

Nə veribsə o qədərdi bağlayıb kitabını.

Sorumlusu məniydimmi, dünyanın hesabını

Əzəl-axır sınağında, sordu mənə, Allahım.

 

Yenə əlac göyə qalmış, baxır lal sükut ordan

Ümidsizə ümid yeri, tuta bilsən tut ordan.

İstədim də çıxammadım tale quran bu tordan,

Yer üzünün nəyi varsa tordu mənə, Allahım.

 

Fikrim səksən hesabında dayanmışam qapına

Dardaneldən keçib gəldim,

                        döndüm iynə sapına...

Nikahlandım qürbət adlı cəhənnəm əzabına

Səndən gələn nə zülmət var -

                        nurdu mənə, Allahım.

Köçəri quşlar

Nə var köç etdiyi yerdən o yana

Niyə ağır olur vətənin daşı.

Qürbət diyarlarda hardan oyanar

Köçəri quşların vətən yaddaşı.

 

Qara buludların ələnir səsi,

Qar səsi!

Belə səs olurmu qarda?

Alıb dimdiyinə tənha bir səsi

Qar kimi qaynaşır qağayılar da...

 

Axşam şəfəqində nar dənəsi qar,

Qürbət qürubuna günəş batırdı.

Sulara səpilən köçəri quşlar

Məchul dünyaları xatırladırdı..

 

Duzlu göz yaşını sıxıb yosunlar

Quşlar uçub gedib boş qalıb dəniz.

Yoxsa yerli-dibli yoxuymuş onlar

Nə sularda sis var, nə göylərdə iz.

 

Vətən ola-ola qürbətmi yerin,

Qürbət vətən olsa, yazı da qış san.

Ay zalım, bəxtindən yoxmu xəbərin

Elə sən özün də köçəri quşsan...

 

Gah qara bürünür, gah da ki, ağa,

Ürək dərd evidir, zirvə qar yeri.

Quş məkan arıyar köçüb qonmağa

Ruh güzar yeri...

 

Bahara yerini buraxdı qışlar

Uç aylıq yuxudan oyanır yatan.

Çoxdan ötüb-gedib köçəri quşlar

Ardınca ruhum da uçub dünyadan...

 

Mardin

Tarixlə yaşıd şəhər

Bir adda iki Mardin,

Yeni Mardin, əski Mardin.

Yuxarısı tarix qalası

Buludlarla yarışanı

Aşağısı dağ ətəyi...

Evləri arı pətəyi,

Sokakları arı şanı...

Bir yanı dərənin dibində

Buluda toxunur o biri yanı.

Camiləri Ağqoyunlu yadigarı

Kilsələri Süryani.

Zaman ətrafında dönər;

Evlər göylərə ucalan nərdivandı:

Gündüzləri adamlar çıxar,

Axşamları mələklər enər.

Bu enən nərdivanlar,

Bu ucalan pillələr

Tarixin yaşamağa

Məskən seçdiyi şəhər...

 

Keçmiş - gələcəyin qəribi

Gələcək - keçmişin qürbəti.

Gəzsən bircə sokağı var -

Tarixin baş sokağı

Günəşi qamaşdırar

Qızılının qırmızısı,

Gümüşünün ağı...

Mardin, Mardin

Nə ömürlü zəvvarsan,

Yolun əvvəlində sən vardın

Yolun sonunda da sən varsan.

Ot toxumları...

Ömrün tükəndi deyə qəm yemə

Elə belə bəsit deyil bu işlər.

Keçmişsən, gələcəksən?

Hardan gəldiyini bilmirsənsə,

Hara gedəcəyini hardan biləcəksən, -

Bir əzəl, axır var, bir əzəl, axır

Gəldiyi yeri bilirmi su,

Getdiyi yeri bilməsə yenə də axır.

Darıxma,

dərd əlində karıxma;

Özbaşına deyil bu işlər,

Bu gəliş, bu gedişlər...

yoluna yenə çıxacaq ağatlı oğlanlar,

baba dərvişlər

az belə dərd çək.

yenə yaz getdiyi yerdən

bir gün geri gələcək.

Bəs nəyin nəsidir payız şumları,

Boşuna torpağa qarışmır ki

Ot toxumları...

Amma ki, qürbətin

yazı açılmaz

 

Nijni Novqorodun martında

Volqa hələ də buz altındaydı.

Volqa buz altında görünmür gözə

Qışdan güc yığmada gələn yaz üçün.

Yol gedər gecəni qatıb gündüzə

Bir yol ki özündən özünə sürgün...

 

Qapını döymədə bahar ayları,

Üfüqdə günəşin açdığı çətir

Cənuba can atır şimal çayları

Yoxsa doğrudanmı ümid şərqdədir?!

 

Dilinin qabarı nədən sualı

Boşuna yanmada papağı gündə.

O da buz altında Volqa misalı

İtibdi qürbətin qış örtüyündə...

 

Gözünün önündə unutqan vətən

Hava da hava yox, sükut gölüdür!

Yoxsa vadi boyu uzanıb gədən

Volqa yox, Rusiyanın qarlı çölüdür.

 

Xəzərdə yox olar son anda Volqa,

Nədən qaçılsa da bəxtdən qaçılmaz!

Yaza arxayınmış donanda Volqa

Amma ki, qürbətin yazı açılmaz.

Yasaq sevgilərin yasaq izləri

Güllər gedənlərin arxasınca heyrətlə baxır, şiddətlə ələnən qar çovğunları abidənin yanından uzaqlaşmaqda olan dörd ayaq izini itirməyə çalışırdı... Yasaq sevgilərin

yasaq izləri!..

...O qarlı diyarda, o uzaq eldə

Fürsət arayırdı sevən könüllər.

Üşüyə-üşüyə titrək bir əldə

Yasaq görüşlərə gedirdi güllər...

 

Elə bir açılan varmı solmaya

Solmağa gedirdi satılan güllər.

Yasaq sevgilərə haqqı olmayan

Evlərə çatmamış atılan güllər...

 

Arzu güllərinə qönçədir vətən

Könül sevgiləri güldə var olar.

Güllərə qoşulub könüldü gedən, -

Qadın kilidinə gül, açar olar.

 

Küləklər bilərmi gülün iyini,

Buludun sirrini yağan qar bilər.

Buz üstə güllərin nə çəkdiyini

Əllər bilməsə də, şaxtalar bilər.

 

Bəs indi neyləsin taleyi təklər

Tufana tuş gələn üç gül - üç könül:

Bir nəğmə deyirdi göydə mələklər:

"Ağ gül, qırmızı gül, bir də sarı gül...".

 

...Gözü gül görməz ki, buzlu yolların

Gülün güləcəyi çəmən, çayırdı

Gülləri qar üstə donan kolların

Kökləri yer altda sızıldayırdı.

 

Ah, bu tənha qumru səsləri

Yaxşı ki,

bir-birinə qovuşmayan

iki ayrı sahili var

bir boğazın...

Yoxsa bağrın çatlayardı

Hər gün vətən həsrətindən.

(Vətən - qürbət alın yazın...)

Çölün düşmənlərini,

İçin özünü yandırır.

Dost yox, daha çox düşmən qazandırır

Qürbət uğurları...

Ah bu tənha qumru səsləri,

Ah bu çəkilməz qürbət axşamları,

vətən ağrıları...

 

Yerin görünür

Mərmərənin dalğaları sahilə vurar,

Qarıldaşan qağayılar salama durar.

Qışmı düşən qismətinə yaz dura-dura

Göyün qara buludları yerdə sürünür,-

Yerin görünür...

 

Demirçoğlu caddəsində öğrətmən evi

Bilsən, kimin arxasınca qaçıbdı keyfi?!

Bu ayrılıq güzarında kim kimi sevir

Yoxsa elə bu sevgilər xəyal ürünü,-

Yerin görünür...

 

Yollar zeytun bağçaları, alma bağları

Adın ilə açılmada gül dodaqları...

Yoxsa vida dağlarımı İda dağları,

Məni belə tanha görüb sisə bürünür,

Yerin görünür...

 

İki sahil, həsrət çəkən sınıq tərəzi,

Ayrılığa körpü salır dəniz bərəsi,

Yetim qalan xatirələr həzindən həzin,

Hara baxsam, açılmayan sirrin görünür,

Yerin görünür...

Ömür oxunmamış tale əsəri

Özün də bilmədən axı neylədin

Bir gözəgörünməz axın eylədin...

Qürbəti qürbətə yaxın eylədin

Gözünü yollara dikərək qadın.

 

Adı bilinməzdin, yad qızı yaddın

Bəxtimi oyadıb savaba batdın.

Sonra da hicrətin oduna atdın

Yaxanı kənara çəkərək, qadın.

 

Axtarsan Adəmdən, Həvvadan bəri

Ömür oxunmamış tale əsəri.

Dağın yağan qardan yoxmu xəbəri

Uzaqdan təsəlli nə gərək, qadın?

 

Başından sis qalxan dağlar, arınır

Buxara döndərir gün, ahlarını

Yu, yuya bilirsən günahlarını

Gözünün yaşını tökərək qadın?!

 

Ömür deyilənin son ucu bumu,

Könül yarasını göz yaşı yumur...

Yenidən diriltmək ölən ruhumu

Yenə sənə qalmış mübarək, qadın.

 

Aşağıdan bir çay axa

Aşağıdan bir çay axa

Yuxarıdan baxasan

Fikrin qala sularında

Arxasınca axasan.

 

Kamını kimdən almışdın

Nə artıb, nə azalmışdın

Buxar olub ucalmışdın

Yağış olub yağasan...

 

Sən özün elə sirdin ki,

Sirri dünyayla birdin ki,

Qara günlər keçirdin ki

Bürünəsən ağa sən?!

© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir! 

 


© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!