Elçin Əfəndiyevə həsr olunur
Uzaqlaşan axşamın
közərən işıqları,
məscid günbəzlərində
gəzən kölgələr
bir də ki,
buludlar ardında gizlənən qəmər
arxamca əl edir, boylanır…
buraxmır məni!
…Axı, nə istəyir
mənnən o qızıl
ləpədöyəndəki gümrah gümültü? -
Mən bütün bunlarla
beləcə kövrək
ayrılmaq istəmir, istəmirəm ki…
Sahilin suiti leşi yadımda,
sulardan sıyrılan paslı boruda
çarmıxa çəkilmiş o quşcuğaz da!
O hasar dibində zibillikdəki
özünə yem gəzən
qağayılar da
gözümün önündən getmir bircə an…
Onu da bilirəm:
indi buraya
içləri nəşəli cayılla dolu
maşınlar gələcək, çox çəkməyəcək!
həmən bu idillik… səsli sükutu
quşlara atılan güllənin səsi,
özlərini göstərən
gədələrin boş
hırıltısı pozacaq…
Mən bütün bunları xatırlayıram.
Ancaq ki, yenə də bilirəm yəqin,
bütün bunlardan o yana
başqa bir Abşeron da var!
Orada
Buzovna Bilgəh arası
uçan yol qırağı
yaşıl çəmənlər,
Novxanı çimərliyində
çimən körpələr;
Maştağa çildağçıları,
dəlixana önündəki dayanacaqda
daima fikirli ana-bacılar;
bəxtikəsik qardaşım,
əziz Nəsirin istixanasında
heç bir vaxt solmayan qərənfillər var.
Qaz Əlinin arxayın,
nurlu gülüşü də ordadır,
axşamçağı
Yanardağ yamaclarında
qaçışan odlu bənövşələr də!
Elə oradaca
Motsartın vətəni Zalsburqdan gələn
İqdirli dostum Kənan bəy,
imişlili adaşım Çingizlə birgə
içdiyim çay,
göyçəli qəddibükük cavan aşığın
çaldığı saz yada düşür…
Günbatan təndirində
Masazırın duz gölü,
Qurdağzının ehsan quyusundan
Çəkdiyimiz vedrədən
Yaxa-başımıza axıb-tökülən
suyun sərinliyi;
qardaşım kürd Cümşüdün
fin Aulikkinin ayağı altda
kəsdiyi qoyunun gözlərindəki
sarsıdıcı mütilik,
uşaqlıq dostum Akifin
sayı yaddan çıxan,
Allah saxlamış,
qızları da ordadır!
Türkanıda dərisi yanmış
Əzizə xanımı xatırlayıram…
Xəlil bəy Ulutürkün
dar çərhovuzunda
uşaq kimi çimişən
Sabir kirvəylə "Acali" Abbas;
Saray bağlarında
Cəfər həkimin
səxavətli süfrəsi başında
Məmməd Arazın közərən gözləri;
hələ bunlardan da qabaq,
lap əvvəllər, Pirşağıda
ustadım Rəsul Rzanın bağında
rəhmətlik Ənvər Məmmədxanlı ilə
oynadığım şahmat,
içdiyim o çay;
yetim Kamal Əhmədin
Gorədil rəsmlərindəki yarımçıq Ay,
Elbəy Rzaqulunun bağ divarlarında
yanıb kül olmuş
Səttar rəsmləri yadıma düşür!
(Anarın "Gün keçdi"sini
yuduğumuz məclisdə
necə xoşbəxt idi Arif, ilahi!)
hələ
Timuçin Əfəndinin
aşıq Mahmudu, Çingiz Fərəci
qorxudan Toplanını,
Alışoğlu Ramizin
çiyələk xalısında "otlayan" dostları;
Tofiq Ağakərimin güzgülü divarlarda
asdığı toxumluq xiyarları,
və sairə…və ilaxır… demirəm.
Bunlardan hamısı belədir, yəqin…
Ancaq…
Abşeronla vidalaşmaqçın
bunlar da, bunlar da, bilirəm, azdır!
…Bu avazım Abşerona
Dost-doğma, tanış avazdır!
Abşeronun havası saz,
haçan gəlsən ətirlidir,
gül-çiçəkli bahar-yazdır.
Aman, çıxma qız ovuna!
Gələn, gəlsin buz ovuna.
Söz yox inək-buzovuna…
Buzovnadır bax, "bu zona"!
Buzovnadır bax, "bu zona"!
Halal qismət ər əkəndi,
Şəfa verib, dərd əkəndi.
Namərdə ox, mərdə qandı,
Mərd məkandı, mərdə kandı,
Mərdəkandı, Mərdəkandı!
Attanmaqçın barısından
Şiv tapmazsan, şüvül hanı?
Öyrən müdrik qarısından,
Şəhər çıxar yarısından…
Toyu olsun Şüvəlanın!
Qızıl qumu qurşağatan,
Ev-eşiyi xoş-abadan,
Pak süd əmib pir, çağa da,
Millət yaşar Pirşağada,
Pir uşağı Pirşağada!
Bu torpağın dərdi hanı,
Zər atanın nərdi hanı?
Nər dəvənin - nər divanı!
Nardaranda nar dərənin
Daban tutmaz nərdivanı!
Mən dərmişəm - dərdim hanı…
Aşıq atdım - var toxanı!
Deyin, az içsin soxanı, -
Toyxanada bir şağanlı
Tüğyan edir divanalı!
Tamah tutub iştahını,
Adam yoxdu işdə, hanı…
Mömin gəlsin, "məşdi" hanı?! -
Bazar basıb Maştağanı,
Azar basıb Maştağanı!
Gəzmə düşüb hər dükanı,
Qış ki, gəldi, kürkün hanı?
Qorxun yoxdu, ürkün hanı…
Tapdım səndə kimi desən,
Türkün hanı bəs, Türkanı?
Türk tanınar qopuzundan,
Top-tüfəngi, toppuzundan!
Qonaq qovmaz qapısından…
İgiddən ki, söhbət düşdü,
Sizə deyim Qobusundan!
Sözüm, qayıt gir dəhana…
Nə yaraşır kürdə xına!
Dərd var - dərman girdə xına,
Kim salmalı Kürdə xana
Məskən seçdi Kürdəxanı.
O xoşluqda surət hanı,
O eyvanı, sürahını
Görən ölər… surə hanı?!
Ayna tutub camalına
Güzgülənir Suraxanı!
Quş vuran quşu ov sanır…
Bu nə sözdür, nə əfsanə! -
Xəstə düşdü, ovsanaya
Dərman üçün soğan gəzdim,
Tövbə dedi o Hövsanı!
Nə sözün var mən zirəyə! -
Gəlib çıxdım mən Zirəyə.
Heyran qaldım mənzərəyə:
Qarpızsatan anddan keçir,
Dərman əkir, zəhər biçir…
Bu da sənə məndən bilgi:
Öz işini bacar, bil gəl!
İstəyirsən dəvə min gəl, -
Pis adamın boğazında
Yaş ilgəkdir bizim Bilgəh!
Deyirsən ki, Binə qallı,
Tiyan tini tinə qaldı…
İman üzüldü gümandan,
Meydan yenə dinə qaldı,
Nə yaxşı ki, dinə qaldı!
… Onu da bilirəm, bilirəm ancaq
Abşeron vidası bu da deyildir…
Bağların içində azan qum yollar,
Gözünü quş yemiş qupquru əncir,
Çaydaşı hasardan boylanan kollar
Get, qalma… gəl deyir, gələndə getmə!
Sarmaşıq tuneli, Xəzər dəhlizi,
Kəhrizin gözündə qəzil fırlanır.
Azarlı payızın son harayları
Sozalan xəzridə azır, daranır.
Gündüzlə axşamın qovuşuğunda
Sükutdan törəyir toran bölgələr.
Çınqıdan alışan qov işığında
Diksinib oyanır canlı kölgələr!
Üzüm yarpağının pası-dəmiri
Xoflu xəcalətlə, xiffətlə yanır.
Tırtılın, böcəyin qorxan çimiri
Otların hənrini zəlzələ sanır.
Partlamış narların kor çıraqları
Axşamlar közərən ocağa çönür.
Sonuncu əncirlər tənha, təkcənə
Pəncərə önündə ağacda sönür.
Payız - qəm dənizi, batdıqca gömül…
Sinənə sinən nə sital sitəmdi!
Tanış təlaşlarla üşənir könül,
Bilmirsən damaqda nə dad, nə təmdi!
Ömür - bir töhfədir, acı ya şirin,
Vaxt qara quyudur, zaman qan içir.
Nəhəng qum saatı - qədim Abşeron
Tarixin dəyirman daşından keçir!
Nazik, dar boğazla birləşən elə
Olumlu-ölümlü iki fəzadır.
Tanrının hökmüylə gəlib əmələ
İnsanı qum edən tale-qəzadır.
Əcəl daşyonandır, candan qoparır,
Əli qan içində, ovuclar sağır.
Hər kəs öz daşını özü aparır,
Kiminki yüngüldür, kiminki ağır.
O məzar daşları - nida, vergüllər
Mömin ürəklərə yaysa da qorxu,
Ağırlıq dalınca qaçır yüngüllər,
Yüngüllük axtarır ağırın çoxu…
Son qapan-tərəzi oyaqdır, oyaq,
Gözünə kəpənək təkin qonan var.
Aşrılıb üstünə fil leşi sayaq
Günahı boynunda boyunduruqlar!
O baxan haqdırsa, yummur gözünü,
Pərsəngə ümid yox, çox sərvaxt baxır!
Sanma hər gələnin ləpir-izini
Abşeron qumları örtəcək axır…
…Əlvida, Abşeron, əlvida, sənin
Barılar ardında görünməz olan
Balaca daxmana… saraylarına!
Qərib axşamlara düşüb dağılan
Udod quşlarının haraylarına
Əlvida, Abşeron… Bəkarətinə,
Ocaqlar isidən bərəkətinə,
Örüşdən qayıdan naxır-sürünə;
Hər başıpapaqlı cavan-pirinə,
Laçın iyidinə, pəri-hürünə;
O dayaz, o dərin quyuna sənin,
O şoran, o şirin suyuna sənin
Əlvida, Abşeron… Qızıl qumuna,
Hər qarış torpağa, daşa əlvida!
Gilavar qılıqlı, yosun qoxulu
Boş ləpədöyənin xoş havasını,
O çırtıq çalanın, o dəf vuranın,
Meyxana qoşanın şux avazını
Əsrdən-əsrə daşı… əlvida…
Biz gəldi-gedərik fani dünyada,
Sən yaşa, sən yaşa, yaşa, əlvida!
Dekabr, 1993
İllüstrasiya: Lətif Feyzullayev "Abşeron bağları"
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
