Gecə durnalar uçar - səslərində qəm, kədər... - Adil Rəsulun şeirləri

Adil RƏSUL

1938-ci ildə, may ayının 26-da göz açmışdı dünyaya. Yaşasaydı anadan olmasının 85-ci ilini yola salacaqdı. Amma tanınmış şair Adil Rəsulun cismani ömrü 5 noyabr 1997-ci ildə qırıldı, bitdi. Amma mənəvi, yaşarı ömrü "Ağ gəmi", "Salam, günəş", "Son görüş", "Limanda" və s. kitablarına daxil etdiyi şeirlərində davam etdi. Çoxsaylı hekayələri, publisistik məqalələrinin ruhunda yaşadı.

Ömrünün müxtəlif illərində Azərbaycan Televiziyasında, "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində işləmişdi Adil Rəsul... Dillər əzbəri olan mahnılar bəstələnib sözlərinə. O mahnıların ahəngində sıx-sıx xatırlanır, yad edilir...

Türkün qəbri -

qərib qəbri

Acıdərədə - qəlbidə

Bir məzar var -

Türkün qəbri.

Türkün qeyzi,

Türkün səbri -

Türk əsgəri.

Şamaxıya çathaçatda

Tapşırıbdı o canını

Yad olmayan bu torpağa.

Yad güllədən ölməyibdir

Elə-belə,

bəxt-taledən

şəhid olub,

qurban olub

canın edib sadağa.

Bizim elin düşməninə

İnad olub,

Qisas olub

Canını edib sadağa,

Dönməyibdir bir an geri,

O yerdə ki, can veribdir

O yer olub son səngəri.

Şirvan yolunun üstündə

O vaxtdan bir məzar qaldı.

Gizlənmədi o qəbrində

məzarında -

soyu, adı...

Ey məzarda yatan qərib,

Bir qalanın söylə varmı?

Gəlib burda ağlamağa

Ərzurumdan, ya da Karsdan

Bir yaxının tapılarmı?

Vaxtsız ölüm tale idi,

Yoxsa arzu, ya əhd-niyyət?

Bəlkə orada doğulmaq

Burda ölmək sənin üçün

bir səadət!

Biz keşiyik indi sənə

Bu torpağa rahat qoy baş,

Qoy məzarın nurla dolsun,

Ay əfəndim, ay arkadaş...

Əmanətdir, qardaş, qəbrin -

Əmanətə xəyanət yox!

Qoruyanın çox idisə,

Düşmənin də çox idi çox.

Çıxdıq daşnaq qırğınından

Təzə oda, qana düşdük -

Dedilər, - siz türk deyilsiz

Adınızı biz dəyişdik...

Getdi Cavid, Cavad, Müşviq,

Gedənlərin təqsiri bir -

Türkpərəstdir, ya da türkdür.

Bir vaxt Vətən adlanırdı,

İndi sürgün oldu Sibir...

Yaxşı bildik,

Stalinin gəlməyirmiş

Türkdən xoşu.

Görkəmlini tutdurmuş -

Xalqı etsin avam, naşı...

Mahal-mahal müsəlmanı

Sürgün etdi yuvasından,

Daşnaqlardan qurtarmışdıq

İndi də bax

Çıxmalıydıq

Stalinin davasından.

Gizlədik hamıdan

ad-soyumuzu,

müvəqqəti dandıq

öz kökümüzü.

Talışa dedilər

talış deyilsiz,

Tata da, kürdə də

elə beləcə.

Bizə də dedilər

farsdan dönməsiz

Sadəcə olaraq

dinirik türkcə.

Ayrıla-ayrıla

kiçilim deyə

Kökümü kökümdən

çıxartdı zaman,

Türk sözü, söhbəti

Yasaq edildi,

Dağ kimi oğullar

Kəsildi baş-baş,

Lap pıçıltı ilə

Danışdı bir xalq -

Bərkdən danışana: -

Söylədik: - "Yavaş".

Türkün qəbrinə də

Təzə ad verdik;

"Qəribin qəbri"...

Lap evimizdə də

Beləcə dedik,

Təki uzaq olsun

Şeytan nəzəri...

Oradan keçəndə

Əziz günlərdə

Kimsəsiz dərədə

Yollara baxdıq,

Elə ki, görərdik

Bir kimsə yoxdu -

Qəbri yoluxurduq...

O vaxtı ziyarət

Gizli olardı,

O vaxtı yerin də

Qulağı vardı.

Nabələd yanında

Ehtiyat edib

O qəbrə gözucu

Dönüb baxmazdıq,

Ürəkdə dinməzcə

Rəhmət oxuyub.

Ancaq bircə kəlmə

Səs çıxarmadıq.

Doğma-doğma neçə şair,

Radioda neçə dalğa

Bizim üçün qada idi,

Bu qəbri də,

Çox qiymətli əsəri də,

Ya saxlamaq, ya qorumaq

Bizim üçün xata idi.

Ancaq gözlər görə-görə

Beşik kimi o qəbri

Ovsunladıq sanki dağda;

Görən dedi -

Əhsən dedi,

Ürəyində söylədi ki,

Etibara bir bax xalqda!

Uzun, çətin bir sınaqdan

Mətin çıxdı mənim xalqım, -

Çaldı zəfər.

Əmanəti axıracan o qorudu

Axşam-səhər.

Kim nə deyir qoy söyləsin

Gözəl xalqdı mənim xalqım.

Türk millətim.

Böyük qəlbim, böyük riskim,

Məhəbbətim!

Urəyimdə yer olmayıb

Köləliyə, əsarətə

Yadlar özü həsəd çəkib

Məndə olan cəsarətə,

Sədaqətə,

Etibara,

Əzəmətə!!!

Səbrim ilə iradəmlə,

kamalımla

daim qalib çıxmışam mən

müxənnətə,

xəyanətə,

əsarətə...

Acıdərədə bir təpədə

bir məzar var - Türkün

qəbri,

xalqımızın həm sınağı,

həm hünəri.

Elə bil ki, daş bir divdir

Sərilibdir bir dağ üstə,

Ətrafında kəhər atlar

Otlayırlar dəstə-dəstə.

Gündüzlər dörd tərəfini

Göz-göz lalələr bəzəyir,

Axşam düşdü göylərində

Sapsarı ay, ulduz gəzər...

May, 1986

Yaxşı insanlar

Baxırsan gözümə, solğun üzümə

Gözünə qəribə bir sevinc dolur.

Mənim büdrəməyim sənin qalxmağın,

Kədərim-sevincin, qələbən olur.

Sözə başlayırsan neçə mənalı,

Oxu da, yayı da mənə tuşlanır.

Mətləbi yüz yerə yozsan da özün

Görürəm tək mənim qapım daşlanır.

Sən haqq qazandırıb yüngül ömrünə

Ağır kişilərə yanıq verirsən.

Görürsən cavaba ehtiyac yoxdur,

Qəlbindən keçəni açıq deyirsən.

Şübhəmlə elə bil sirdaş olaraq

"Ölümlə sən məni yaman əyirsən".

Məzar eşələyən goreşən kimi

Sağ ikən köksümü eşələyirsən.

Qeyrəti, namusu, vətən eşqini

Sən irad tutursan çox-çox yoldaşa.

Elə bil insanın insanlığını

Sən qaxınc eləyib vurursan başa.

İndi kişilənib meydan açırsan -

Görürsən hardasa düşmüşəm qəmə.

Bu gündən, sabahdan çox danışırsan,

Deyirsən, kişisən di bacar ölmə.

Məni ölüm ilə çox da qorxutma -

Könlümə təsəlli yaxşı əməldir.

Məndən sonra gələn yaxşı insanlar

Sənin qənimindir, mənə heykəldir.

1982

Gecə durnalar uçar

Gecə durnalar uçar

Səslərində qəm, kədər.

Uçarlar son payızdan

İlkin bahara qədər.

Gecə durnalar uçar

Qaranlığa qarışar,

Oxuyub bir nəğməni

Qaqqıldaşar, çığrışar.

Gecə durnalar uçar,

Uçuşu yorğun, arğın.

Əriyər sıraları

Qoynunda qaranlığın.

Gecə durnalar uçar

Məst edər göyü, yeri.

Sanki göydə səslənər

Durnalar orkestri.

Gecə durnalar uçar,

Qəmli sonalar uçar.

Xatirələr oyanar,

İllər ilə calanar.

İqtibas

Pendir ağzında bir bala Qarğa

Uçaraq qondu bir qədim bağa,

Bu gəliş tülküyə tanış gəldi,

Yaxınlaşıb əvvəlkitək çömbəldi.

Dedi: - Xoş gəlmisən bala Qarğa

Səfa gətirmisən bizim bağa.

Bir zaman buraya çox Qarğa gəlib

Oxuyub, oynayıb, gülüb, şənlənib.

Onlar da bu bağda pendir yeyiblər

Pendir yeyə-yeyə nəğmə deyiblər.

Bilirəm sənin də gözəl səsin var,

Həm də oxumağa çox həvəsin var.

Nəğməniz ruhuma inan, məlhəmdir,

Bu bağça-bağ sizsiz bir dünya qəmdir.

Oxu, ruhum şad olsun,

Könlüm qoy abad olsun.

Bilənlər bilir mən sənət hərisiyəm -

Mən gözəllik, istedad dəlisiyəm.

...Pendiri ehmalca qoyub budağa

Qarğa başladı oxumağa.

...Tülkü baxıb-baxıb bərəkallah dedi,

Səndən gözləməzdim, vallah, - dedi.

1976