“Süni intellekt sevə bilərmi? Olsa-olsa, məhəbbəti imitasiya edəcək" - Xalq yazıçısı Anarla müsahibə

- Sizi hsuldar yazıçılar kateqoriyasına aid etmək olar. Öcbur edib yazdığız tnlər olubmu? Yoxsa, n hallarda ərlərinizi slə yazmız? yazanda tləq masada çay ya hvə, siqaret olmalırmı?

-  Heç vaxt hansısa yazımı məcburiyyət sayəsində yazmamışam. Bəlkə bir-iki yubiley təbriki istisna olmaqla. İşləyəndə yazı masasından bir an da aralanmıram. Nə çay, qəhvə yada düşür, nə siqaret.

- vvür edin, Nabokov "Lolita" romanıyazmayıb bu ərin ideyası, jet tti sizin beyninizdədir. Eyni zamanda əminsiniz ki, lum vzuda ər yazmaq sizə nya şöhrəti tirək. Belə bir romanı yazardızmı?

- İlk gənclik yaşlarımdan bu günə qədər heç vaxt dünya şöhrəti barədə düşünməmişəm. Ədəbiyyatı dünya şöhrəti qazanmaq üçün istifadə etmək ədəbiyyatı öz-özlüyündə yetərincə sevməməkdir.

- Hansısa ərinizi yazan zaman rlənmisinizmi, zləriniz dolubmu? nsə, ndə bir əminlik var ki, bu, "Sizsiz" memuar romanıyazanda baş verib. Belədirmi?

- "Sizsiz" haqda dedikləriniz bəlkə də doğrudur.

- "Qurbanəli y" ərinə rə, midə xanın qohumları az qala, lil mmədquluzadəni öldürmək istəyirdi, midə xanım tə çıb öz qohumlarıbirtər sakitləşdirə bilmişdi. Hansısa ərinizlə bağbu r olmasa, prototiplərlə problem yaşamızmı?

- Heç vaxt belə problemlərlə rastlaşmamışam.

- Sizi dii yaradıq kontekstində nqid edənlər əsasən, "quru dil" ya "qalə dili" sini vurğulayır. n, sizin "Macal" povestində qalə üslubunda yazılmış mlərast linir, rçənd, sur sayıla bilək bu qamlara baxmayaraq, ər yetərincə urlu alıb bildiyimcə, Azərbaycan əbiyyatında modernizm yanın ilk urlu sr ərlərindən biri sayır. Siz "Macal"ı yenidən yazası olsaydız, bir də, redaktə edərdinizmi?

- Kimin və ya kimlərinsə bədii dilimin "quru" və "məqalə dili" saymasını ilk dəfə sizdən eşidirəm. "Macal" haqqında Azərbaycanda, Türkiyədə, Rusiyada o qədər əsəri yüksək qiymətləndirən yazılar çıxıb ki, belə bir iradın hansı bədxahın tərəfindən deyilməsi (əgər doğrudan da, deyibsə) məni əsla maraqlandırmır.

- Öncəki sualdan doğan başqa bir sual: bir ərin redaktəsinə ortalama, r vaxt ayırsız?

- Məncə, bu əsərin heç bir yeni redaktəsinə ehtiyac yoxdur.

- Bir neçə sahibənizdə k rejissor İlya Averbaxla dostluq etdiyinizi yləmisiniz. Averbaxla bağdli filmlərdən birində bu adamın snob olduğunu deyənlər var. Bu rejissorla harada, necə tanış olubsunuz? Onunla hansısa maraqlı epizodlar yadınızda qalıbmı? Və bu rejissorun ən çox hansı filmini sevirsiniz?

- İlya Averbaxla 1962-1964-cü illərdə Moskvada Ali Ssenari kurslarında eyni emalatxanada oxumuşuq. İkimiz də oranı ssenarist diplomuyla bitirmişik. Sonralar İlya rejissor kimi fəaliyyət göstərdi. Mən də rejissor kimi öz ssenarilərim əsasında üç film çəkdim. Kurslarda İlya mənim ən yaxın dostlarımdan idi. Tibb təhsili alsa da, ədəbiyyatı, sənəti, o cümlədən, kino sənətini mükəmməl bilən, son dərəcə maraqlı şəxsiyyət idi. Kursdan sonra da Moskvada, Leninqradda, Bakıda dəfələrlə görüşmüşdük, məktublaşırdıq. Filmlərindən ancaq "Özgə məktubları" görmüşəm.

- Dünya, ya Azərbaycan ədəbiyyatında kimi ciddi nasir qəbul edirsiniz, amma estetik baxımdan o, sizə yaddır?

- Ad çəksəm, uzun bir siyahı alınar. Amma əlbəttə, böyük yazıçılar arasında da mənə çox yaxın, yaxud çox uzaq olanlar az deyil.

- İyirmi ilə yaxın atam sizin baş redaktor olduğunuz "Qobustan" jurnalında işləyib. Onun jurnaldakı fəaliyyətini necə xatırlayırsınız?

- Atanız Azər Abdullanı ən xoş hisslərlə xatırlayıram. Ona münasibətimi vəfatından sonra yazdığım "İlk "Qobustançılardan" sonuncusu" yazımda ifadə etmişəm.

- Artıq süni intellekt vasitəsilə hekayələr, romanlar yazılır. Sizcə, bu, gerçək yaradıcılıq, əsil ədəbiyyat üçün təhlükədirmi?

- Məncə, hər bir elmi, ya texniki tərəqqi hardasa əsil sənətə, ədəbiyyata təhlükədir. İnternet də, klip estetikası da, telefon "erudiyası" da. Sənətin, ədəbiyyatın mayasında sevgi dayanır. Süni intellekt sevə bilərmi? Olsa-olsa, məhəbbəti imitasiya edəcək.

 

Söhbətləşdi: Alpay AZƏR

 


© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!