Səlim Babullaoğlunun təqdimatında Linda Maria Barosun şeirləri Cavanşir Yusiflinin tərcüməsində
Linda Maria Baros
Şair, tərcüməçi və redaktor. 1981-ci ildə doğulub. Sorbonda müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq doktorudur. Parisdə yaşayır. "Sümüksüz üzgüçü" (La Nageuse desossee), "Paytaxt hekayətləri" (Legendes metropolitaines) və daha beş toplunun müəllifidir. Şeirləri 39 ölkədə tərcümə və nəşr edilib. "Apolliner" ədəbi mükafatı laureatı və mükafat komissiyasının baş katibidir. Malarme Akademiyasının sözçüsüdür. İndiyə qədər 40 kitab tərcümə edib. La Traductiere nəşrlərinə rəhbərlik edir.
"Dörd yolayrıcında / barmaqlarım üstə qalxıb / hönkür-hönkür ağladım"...
Ani olaraq düşünməyə başlayırsan. Kimsə dörd yolayrıcında seçim qarşısındadır. Həmin kimsə barmaqları üstünə qalxıb. Demək, uzaqlara baxır və kimisə axtarır. Gözləyir. Kimi? Ona doğru yolu göstərəcək adamımı? Ya bəlkə yolun "işləkliyini" bilmək istəyir o kimsə? Barmaqlarımız üstə qalxıb içimizi çəkə-çəkə ağladığımız uşaqlıq düşür yadımıza... saflıq məmləkəti uşaqlıq... Bəlkə yol elə ağlamaqdır, vektor içərimizə, içimizədir... və sair və ilaxır. Təkrar oxuya qayıdırsan.
Şeirlərinin qəribə gücü var Linda Marianın, bəlkə həm də ona görə ki, gündəlik həyatın sərhəd situasiyalarını nişan verir və bununla da ani olaraq fərqli, hətta əksqütblü isitiqamətlərdə yozum, düşüncə üçün geniş perspektiv açır.
Linda Maria Baros böyük Avropa şeiri ənənələrindən və o şeiriyyatın gücündən doğmuş, o güc və ənənələri hiss etdirən şeirlərin müəllifidir.
Özü barədə belə deyir Linda Maria: "Yazanda mən A4 avtostradası ilə gedirəm (...). Vərəqin A4 formatı ən əsrarəngiz yeraltı fəaliyyətdir və mən çoxdandır ki, özlərinə asfalt və səma arasındakı poetik labirintinin tələsinə düşməyi tez-tez rəva görən bu sürət həvəskarlarının, baykerlərin və səyyahların çevrəsində həmin bu avtostrada ilə gedirəm (...). Məqsədim oxucunu çıxışa itələmək, yaxud dəlilik və sürət məsələlərində çox uzağa getmiş dəmir atlı səyyaha çevirmək deyil. İstəyim onun qəlbində də, sükanı və iki təkəri arasında daha böyük yer açmaqdır...
Dənizin dadını onun bütün suyunu içmədən də bilmək olar. Odur ki, indilik professor Cavanşir Yusiflinin sevərək və ustalıqla çevirdiyi 6 şeirlə tanıyaq Maria Linda Barosu. Necə deyərlər, gözəl şeirlərin yaraşıqlı insanlar kimi bir xüsusiyyəti var, onu nə cür təhlil etsən də, sonda onu bir də "görmək" - təkrar oxumaq istəyirsən ki, bütün mümkün təhlillərin zəifliyini və şərtiliyini dərindən hiss edəsən, sonra onun müəllifi qarşısında "Şlyapa"nı çıxarasan.
Səlim Babullaoğlu
.jpg)
Uşaqlar ələkdən keçdilər
Bu sənin üçündür,
daha böyük,
daha gözəl olasan
və şübhəsiz daha dürüst,
odur ki, ürəyimi quzu dırnağı kimi
iki yerə böldüm.
Oğurluq etdim,
yalan danışdım, qan qusdum.
Nə qədər meyit yudum
və hər gün küçədə
zibil tayalarının üstündə yatdım,
əlimdə bıçaq yuxuya getdim
cır-cındırı arasında qoca dilənçilərin.
Bu adamlar bəlkə sənin şərəfinə
saqqallarını topuğa qədər uzadıblar,
elə bil lap qədim şumerlərdilər,
o şumerlər ki, sevdikləri üçün
şir ovuna gedirdilər.
Yarasalar qarabaqara izlədilər məni,
sən varsan deyə fərqində olmadım.
Gözləri bərələ at kimi
dırnaqlarınla torpağı eşəndə
zülüm-zülüm ağladım.
Ağladım
addım-addım
indicə intihara sürüklənən adam kimi.
Nəfəsinə ərimiş yapışqan çəkən
üzləri meyit rəngində
küçə uşaqlarının arasında yaşadım.
Ələnəcəkdilər,
daşdoğrayan dəzgaha diyirlənəcəkdilər
yekə daşlar kimi,
ordan da zir-zibilin içinə
düşəcəkdilər.
Dördyol ayrıcında
barmaqlarım üstə qalxıb
hönkür-hönkür ağladım.
Oğrulara, fırıldaqçılara imkan verdim ki,
məni çapıb-talasınlar
kasaların içində cingildəyən
kürək kimi iri qaşıqların səs-küyündə.
Qaz iyi verən, yanmış yemək qoxuyan
ucuzluq kafelərin ortasında azdım.
Araq piramidaları arasında qalıb
sürtülüb ovuldum.
Yoruldum
sənin böyük, yaşlı dediyin
bu adamların əlindən
elektrik sayğacında yatan,
özünü ora-bura sürtən pişik kimi.
O biri yanağımı da al qana boyadılar,
barmaqları böyrümü rahat buraxmadı.
Ürəyimi dörd yerə böldülər.
Gülərək dedilər ki, müqəddəslər də
bu əzabdan keçiblər.
Məni ələkdən keçirdilər.
Başqa uşaqlarınla bir yerdə, eyni vaxtda.
Ağzımı tikib, sus dedilər, danışma.
Sənə görə
qurdların arasında
bir zibil kimi
ciblərimə sığınıb gizləndim.
Xəyanətin bədheybət siçanlarını
canımla yedizdirdim, doyurdum.
Gözləri bərələ qalmış at kimi
dırnaqlarınla torpağı
eşdiyin zaman ağladım,
bəli, təkcə sənə görə
zorla bu dünyaya adladım:
ürəkdən gələn
və bir daha geriyə yolunu tapmayan...
qan şırnağı kimi.
İkiağızlı tiyə
Bəzən
dimdik mum qayalıqlar üzərində
özünü itirirsən yox olana qədər.
İndi sən
dolama nərdivanla
sürüşüb uzaq yerlərə köç etmiş
Paris səhərini xatırlayırsan,
onun sədəf rəngini,
tənhalığın Mirabu körpüsündən
baxıb
ətraf yerlərin kənara uzanan
qollarından asılan
körpünü xəyal edirsən;
yanaqları qızarır, kvars daşları kimi sayrışır.
Metronun Sfinkter dairəsindən keçib
daşdan keçmiş su tək saflaşırsan,
sonra da məna tayasının üstünə yıxılırsan,
tüstün göy üzünü tutur,
buludular dağılır.
Səhərsə, yəni sübh çağı
itlərin güddüyü
ala-bula siçovul kimi
zeytun bağında
özünün nəm sifətini göstərir,
hələ keçilməli olan
bir qarış yolu işıqlandırır.
Ölümün divarına
Əsas yol bəzən elə pip-şoudu,
başını itirmiş motosikl sürücüləri
arzular bunu.
Yolun kənarında isə
qızlar gözləyər dilənçilər kimi.
Onlar bapbalaca dəri kepkalarını irəli uzadar,
istərlər ki, motosikl sürücüləri
dəli kimi yerdən qopub
havada fırlansınlar,
ölümün divarı üzərində
sürüşsünlər...
Atam
Atamın həmişə çəkdiyi
bu dünyanı titrəyişiylə
göz önündə canlandıran səffaf bir tüldür.
Qapı ağzındakı qaşıqların səsinə
əl saxlayardı çox vaxt.
Son günlərinin birində
ancaq mənim üçün
bir işıq qülləsi çəkdi
Pizada, yamaca söykənmişdi.
Son qəpik-quruşuyla
yolların labrintini
içindən kəsib doğrayan
bir maşın aldı mənə.
Və papirosun kötüyünü
ağzındakı son dişləriylə saxlayan
atam yəhərlə yəhər qayışı arasında
bir yer açdı mənimçün həmin dişləriylə.
Su basmış qitə kimi
Ölkəm su basmış qitə kimiydi
tozlu havada üzürdü,
bir cəsəd təsəvvür edin
günorta işığında.
Ataları nadir kişilər idi
dağların əzəmətli dərisini dəlib keçən
mərmilər kimi.
Anaları göz yaşı tək zərif və həssas;
göz yaşları axırdı tez-tez və dərdli-dərdli.
Anaları yer özünə çəkdi.
Ölkəm adamları
açıq yaranı yeyib axırına çıxan
qurd sevgisiylə sevərdi onu.
Ölkəm məni dizləri üstünə alıb
başımı sığallar,
siqaretini alnımda söndürərdi...
Şlyapa
Atam hardasa uzaqlarda, açıq dənizdədir,
güclə görürəm onu.
Əl yelləyirəm.
Ola bilsin ki, hələ də məni görür.
Su qalxır,
suyun üzündə qalır şlyapası...
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
