Sağlığında daha çox tənqidçi kimi tanınan Edqar Allan Po (1809-1849) iyirmi illik yaradıcılığı dövründə iki roman, iki poema, bir pyes, yetmişə yaxın hekayə, əlliyə yaxın şeir və çox sayda məqalə yazıb. "Lenor" Ponun üç ən məşhur şeirindən biridir. O biri şeirlər kimi ("Quzğun" və "Annabel Li" şeirləri) bunda da gənc qızın ölümündən bəhs edilir. Şeirin ilkin versiyası 1831-ci ildə "Pean" adıyla çap olunmuşdu. Müəllif sonralar şeiri bir neçə dəfə (ehtimallara görə səkkiz dəfə) işləyib, nəticədə, 1843-cü ildə "Lenor" adıyla yazılıb, axırıncı versiyası isə 1845-ci ilin fevralında çap olunub (şeir ilkin versiyadan o qədər fərqlənir ki, çox vaxt kitablarına iki müstəqil şeir kimi salınır). Ponun alman şair Qotfrid Bürqerin "Lenora" balladasından təsirləndiyi də istisna deyil (Po bir neçə essesində bu ballada haqda yazıb). Ancaq ədəbiyyatdan qazandığı üçün maddi çətinlik çəkən və alkoqol asılılığı ucbatından çətinliyi daha da çoxalan Po, bu şeir üçün 10 dollar qonorar almışdı... Edqar Ponun araşdırmaçılarından olan professor Tomas Ollayv Mabbott yazır: "Zənnimcə, heç bir şeiri Ponu bu qədər çətinliyə salmamışdı". Dünya poeziyasının incilərindən olan bu şeiri dilimizə çevirməyə cəhd etdim. Çətin olsa da, tərcümədən həzz aldım. Sizin də oxuyanda həzz alacağınız ümidilə...
.jpg)
Qovuşdu əbədiyyətə müqəddəs ruh! Düşüb sındı qızıl badə1.
Zəng çalınsın! Aidin Stiks2 çayında üzür azad ruh hazırda.
Və sən, Qay de Vir3! Nə üçün ağlamırsan? Ya indi ağla, ya heç vaxt!
Görürsən! Sevdiyin Lenor qara tabutda uzanıb yatır rahat.
Matəm nəğməsi çalınsın, matəm duası oxunsun! Yaxın gəlin!
Matəm duası himn olsun, gün görməyib bütün gənc ölənlər üçün.
Gözəl Lenor ikiqat ölmüş sayılır, belə gənc öldüyü üçün.
"Yalançılar! Sərvət üçün yaltaqlanıb hörmət edirdiniz ona,
Amma nifrət edirdiniz onun əyilməzliyinə, qüruruna.
Və ürəkdən sevindiniz sevgilimi görüb ölüm yatağında,
Həsədli baxışlarınız, böhtan deyən dilləriniz bu çağında
Xəstəliyə saldı onu, ölüb getdi gözlərimin qabağında".
Peccavimus4; belə deyil! Ölülər səhv edə bilməz, düşün bir az.
Matəm duası oxunsun, dalğalansın, qoy ucalsın avaz-avaz,
Yayılsın ərşi-əlaya, göyüzünə, düz Tanrının dərgahına.
Şirin Lenor qanadlanıb uçub getdi, Ümid yoldaş oldu ona.
Arvadın olacaqdı o yaşasaydı, qalıb indi xatirəsi.
Bax qızılı saçlarına, parıldayır saçında həyat şöləsi.
Saç canlıdır, amma gözəl gözlərinə çökübdür ölüm kölgəsi.
"Çəkilin! Gözəl mələyim orda qalmaz, yeraltını yarıb çıxar,
Cəhənnəmdən keçib gedər, uzaqlaşar, Cənnətdə yerini tapar.
Məskunlaşar öz yerində, Yaradanın qızıl taxtının yanında.
Onun ruhu azad oldu dünyanın lənətəgəlmiş zindanından.
Zənglər də çalınmasın, sussun əbədi, matəm saxlamayacağam.
Qəlbim işıqla doludur, sevinclidir, ümidlidir, tapıb aram.
Lenorun xatirəsinə şən nəğmələr oxuyuram".
İzahlar:
1 - Qızıl badənin sınmağı - məcazi mənada ölümə işarədir
2 - Stiks çayı - Yunan mifologiyasında, Aidin yeraltı səltənətində axan çaylardan biri
3 - Qay de Vir - Lenorun sevgilisi
4 - Peccavimus - Tövbə etmək (latınca)
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
