Görkəmli türk şairi Ceyhun Atuf Kansu 1919-cu il dekabr ayının 7-də İstanbulda ziyalı ailəsində anadan olub. On səkkiz yaşında ikən Ankara Qazi liseyini bitirib və İstanbul Universitetinin tibb fakültəsinə daxil olub. Tələbəlik illərində tibb ilə yanaşı, ədəbiyyata da böyük maraq göstərib. Şeirləri "Gənclik", "Ülkü", "Yücəl", "Millət", "İstanbul" kimi dərgilərdə dərc olunub.
Ceyhun Atuf Kansu "Bir çocuq bağçasında" (1941), "Payız süfrəsi" (1944), "Çocuqlar gəmisi" (1946), "Yanıq hava" (1951), "İyun dəftəri" (1955), "Yurdumdan" (1960), "Müstəqillik gülü" (1965), "Sakarya meydan müharibəsi" (1970) kimi şeir kitablarının müəllifidir.
Behcət Kamal Çağlar mükafatının laureatıdır.
DAĞ KƏNDİ
Mən
bir gün
bir dağ kəndində
görülə biləcək
ən gözəl şeyi gördüm:
vadidən keçən dəmiryolu
par-par parıldayırdı,
çay kənarındakı
bir vağzal
qatarı qarşılayırdı.
Mən
bir gün
bir dağ kəndində
duyula biləcək
ən gözəl səsi duydum:
rüzgar
yüzillik ağacların
ümid dolu,
yamyaşıl türkülərini
gətirirdi...
Mən
bir gün
bir dağ kəndində
seyr edilə biləcək
ən gözəl şeyi seyr etdim:
bir
yaşıl çəməndə uzanıb,
göy üzünə baxdım -
dünya yaranandan
heç belə mavi olmamışdı...
Mən
bir gün
bir dağ kəndində
düşünülə biləcək
ən gözəl şeyi düşündüm:
dedim,
məktəbdi dünyamızı
dünya edən,
budur,
çırpınır
sevdalı bir durna kimi
çocuqların önündə bir müəllim...
Mən
bir gün
bir dağ kəndində
kəşf edilə biləcək
ən gözəl şeyi kəşf etdim:
kəşf etdim
qayalardan sızan
sular nə deyir,
kəşf etdim
niyə dağların hekayəsi
qəhrəmanların hekayəsinə bənzəyir,
kəşf etdim
niyə torpaq öz cövhərini -
yağışdan,
qardan aldığını
qurtdan-quşdan, insandan
gizləmir.
Mən
bir gün
bir dağ kəndində
söylənə biləcək
ən gözəl sözü söylədim:
üstünə
Ay işığı düşmüş
bir təpədə
canım-gözüm azadlıq
dayaq olmuşdu
göy qübbəsinə!..
YANIQ HAVA
Mavilər içində gördüm
bir gün bənövşəni,
Bahar gəlmiş,
başlamış eşqimin
gül mövsümü.
Ulduz doğub,
yol yaranıb
göy üzündə şövqündən,
O işıldar sevdasından,
mən yanaram eşqimdən...
Onun üzündən, eyvah,
diyar-diyar dolaşdım,
Neçə-neçə yoldan keçdim,
neçə-neçə dağdan aşdım.
Bir gün yenə onu
bəyazlar içində gördüm,
Qəsdi nədi, bilməsəm də,
könül verdim,
Beləsinə durna deyirlər
ellərin türküsündə,
Dümağ əlləri çarpazlanıb
dümağ köksündə...
Eşqin dilini öyrənməyə
Qaracaoğlanın yanına varsam,
Dillər töksəm,
güllər töksəm,
röyasından oyandırsam...
Bir gün yenə onu gördüm,
pənbələr geyinmiş,
"Güllər içində gül mənəm" -
deyib öyünmüş,
Sarı saçları
ağ üzündə
tel-tel olmuş,
Nə yemiş,
nə içmiş,
belə incəbel olmuş?
Bir gün də
baxdım ki, naçar olmuş,
Üz-gözündə
qürbət gülü
açar olmuş,
Dedim, gözəl,
uğrunda nə diyarlar gəzdim,
Türkülər içində
sənə yaraşan
türkünü yazdım...
Karvan qalxdı,
kim bilir,
haralara yol aldı,
Arxasında
eşq deyilən
yanıq bir nəğmə qaldı...
LUMUMBA
Aldandın sən, Lumumba,
aldandım mən.
Aldatdılar
ümidimizi və gələcyimizi.
Bunu mən -
Qurtuluş savaşı çocuğu-
bilməliydim,
çünki
görmüşdüm
dünyanın dönük üzünü,
yəni,
İzmirdən Ankaraya
yanğınların alovunda
çocuqların iniltisini,
anaların acısını...
Aldatılar səni, Lumumba,
aldadırlar hamımızı.
Məzlum xalqların
mis,
uran,
qızıl dolu boşqabları
Belçika süfrələrindədi...
Aldandın sən, Lumumba,
aldandım mən.
Aldatdı,
aldatdı bizi
qəzetlər,
televiziyalar...
Qərb...
Nə imiş Qərb?
Bir istismar səltənəti...
Verən əl - qabar-qabar,
verən əl - damar-damar,
alan əl - yumşaq
və hiyləgər...
Aldatdılar səni, Lumumba,
aldadılar məni.
Güclüdür
o hakimlər,
məcburuq aldanmağa,
əliboş dönürük
müstəqillik bazarlarından...
Oyandığını duydularmı,
raketlərlə gəlirlər...
Vurdular səni, Lumumba,
vurdular bizi -
isti qanımız axdı
Afrika gecələrindən...
Güclüdür onlar,
Lumumba,
güclü.
Yoxsulluq
hər yerdə laldır.
Amma Konqo zəngindir,
çox zəngin.
Əlimizdən nə gəlir?
Aldanırıq
Asiya da,
Afrika da,
Cənubi Amerika da,
aldanır
perulu oğlan,
vyetnamlı qız
və sən - Lumumba -
bədəni dəlik-deşik,
zənci qardaşım...
DÜNYANIN
BÜTÜN ÇİÇƏKLƏRİ
"Mənə dünyanın bütün çiçəklərini gətirin..."
Bir kənd müəlliminin
son sözləri
Dünyanın
bütün çiçəklərini deyirəm,
bütün çüçəklərini
gətirin bura.
Çocuqları gətirin,
qayaların dibində bitmiş
zambaqlara bənzər
bütün kənd çocuqlarını
gətirin bura .
Onlara
son türkümü söyləyəcəm,
onlara son dərsimi deyəcəyəm
və sonra öləcəyəm...
Dünyanın
bütün çiçəklərini deyirəm,
dağ və aran çiçəklərini,
taleləri taleyimə bənzəyən...
Kimsəsiz yerlərdə açarlar,
heç kəs tanımaz onları,
geniş ovalarda
qeyb olar ətirləri...
Məmləkətimin
adlı, adsız çiçəkləri,
hamınızı,
hamınızı istəyirəm,
torpağı necə örtürsünüzsə,
gəlin,
gəlin, eləcə örtün məni...
Dünyanın
bütün çiçəklərini deyirəm,
Afyon ovasında açan lalələri,
bacımın suladığı qərənfilləri,
çobanyastıqlarını,
həmərsinləri,
peyğəmbər çiçəyini də unutmayın,
hamısını, hamısını...
Hamısını
bir yerdə
iyləmək istəyirəm...
Gətirin,
dünyanın bütün çiçəklərini
gətirin...
Dünyanın
bütün çiçəklərini deyirəm,
baharda
Poladlı yaylalarında açan,
payız gəldimi,
Kopdağına köçən,
Muşun dolaylarından,
Ağrının ətəklərindən
yurdumun
bütün çəmənlərindən
çiçək gətirin,
çiçək gətirin,
örtün məni,
qorxmuram,
qorxmuram ölümdən...
Dünyanın
bütün çiçəklərini deyirəm,
ölüm nədi -
divar uçdu, altında qaldın,
yay-qış
bir şey söylər torpaq.
Pis gün gördüm,
dərd çəkdim,
amma
yurdumun çiçəklənməsi üçün
yaşadım,
çapdığım qayalar bunu bilir,
gətirin
dağın-aranın
bütün çiçəklərini,
gətirin,
örtün məni...
ÇOCUQLUQ EŞQİ
Düşün,
düşün ki, anam,
mən hələ çox kiçiyəm,
ilıq əllərimdən tut,
yanınca apar məni.
Oyuncaq dükanında
böyük, mavi bir gəmi gördüm,
köpükdən,
köpükdən idi yelkəni...
Bir bu rəng-rəng toplara bax,
nə gözəl, nə qəşəng,
yola saldığım bayramlar
bir-bir geri dönür.
Toppuş əllərimdə
bər-bəzəkli çələng,
enir yoxuşdan çocuqluğum,
sənə sarı enir...
Qan deyil,
zəfər çağlar
mənim savaşlarımda,
ölsə,
hürriyyət uğrunda ölər
əsgərlərim...
İnsanlığın cənnəti -
şəffaf göz yaşlarımda,
yeni bir bahar çağını
gətirəcək zəfərim!
Qorxma,
qorxma, qaçmaram mən,
çubuq atımla dağa,
Qılıncım hardadırsa,
ordayam mən.
Hansı quş
istəyər
yuvasından köçməyə,
vətən - anadır,
ana da - vətən!
Qırılır,
bütün gözəl oyuncaqlar
qırılır,
çocuq qəlblərindənmi
düzəltmişlər onları?
Oyun bitir...
Amma sonra xatırlanır
ən dadlı,
ən şirin olanı...
Anam,
hansı oyuncaq dükanında
satılır o nağıldakı qız?
Altun qəlbimi verib,
mən onu almaq istəyirəm
yalnız!
TÜRKÜ
Öt,
gözəl sərçəm, öt,
ot yaşılı yuvada.
Səhərin səsini
eşidim səndən.
Türkünlə bərabər
gir pəncərəmdən,
Nə oyun oynarsan,
oyna rəngli xalıda.
Uç, uç budaqlardan,
yanıma gəl,
Gəl, gözəl sərçəm,
gəl, böyürtkənliklərdən,
Dibçəklərim bütün dibçəklərdən,
Çiçəklərim
bütün çiçəklərdən gözəl!
Bir dəli sevinc...
çocuq sevinci...
Toy-büsat qurur budaqlarda
gözəl sevinc!
Ruhum bir bulaqdır,
çinar yarpaqlarıyla
toxunub içi,
əyil,əyil, iç,
Qanadlarında
səhəri uçuran o gözəl quş,
türküsüylə köçmüş
uzaq yerlərə...
Ey könül,
vida et bu bahar
o cəhcəhlərə,
Sənin pəncərəni
sənin sərçən unutmuş...
GİZLİ GECƏ
Bu gecənin gözəlliyini
kimsə dilə gətirməz,
tək-tək saydığım
ulduzlardan başqa.
Ulduzlar
eşqimizin
şahidi və dostlarıdı,
duydularsa,
onlar duydular,
bir də biz duyduq
söylənənləri,
bir də biz gördük
bir-birimizi...
Bu gecənin gözəlliyini
kimsə bilməz,
səndən,
məndən,
bir də
buludların arxasında
gizlənən ulduzlardan başqa...
QAYANIN ÜRƏYİ
Mən bir qayayam,
bir qaya,
sellərin
zaman-zaman axdığı
dağ yollarında.
Rüzgarlar,
sərt rüzgarlar,
acı rüzgarlar,
bezmərəm,
hansı yöndən əssəniz də.
Yağmurları
gəlib-keçən mövsümlər,
əksilmərəm bir qum qədər də.
Hikkəniz
qımıldatmaz
məni yerimdən,
nə var ki,
bu ürək burda oyulub...
Qulağım sizdə -
səhərə qədər dinlərəm sizi,
əsin,
yağın,
zərrə qədər də qorxmuram,
mən bir qayayam,
bir qaya,
dağ yollarında...
Səhər-axşam
burdayam, burda!
Tərcümə: DİLSUZ
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
