"Öz əsərini danışdır"
-Xoş gördük, Xanəmir bəy.
-Xoş gününüz olsun...
-Təklifimizi qəbul etdiyiniz üçün minnətdaram. Söhbətin istiqamətini bilirsiniz. Hansı şerinizdən danışmağımızı istəyirsiniz?
-"Saatım Bağdadda qaldı".
- Səbəb?
- Bu şerin yaradıcılığımda zənn edirəm ictimai-ideoloji əhəmiyyəti var.
- Nə zaman, harda yazdınız bu bu şeri?
- 1999-cu ilin avqust ayı. Yaxın bir qohumumuz Maştağada Əncirlik tərəfdə yaşayırdı. Bizi dəvət etmişdilər evlərinə. İki günlüyünə (altı-bazar) onlara getmişdik. Neçə gün idi canım elə biləsən acmışdı, yeyirdim, yeyirdim, yenə də aclıq hiss edirdim. Sonra bildim ki, yox, bu o aclıqdan deyil. Gecə yaxşı yatmamışdım, erkəndən qalxıb həyətdəki əncir ağacının dibində oturdum. Elə orda yuxuya getdim. Bu şeri yuxuda hündür sal daşların üzərində oxudum. Sözlər daşların üzərində gah qabarır, gah çəkilib qarışqa boyda qaralırdı. Oyandığımda həm tərləmişdim, həm də həyət-bacada nə qədər cücü, həşərat vardı, üzərimi çitəmə qaplamışdı, əməlli-başlı işğal olunmuşdum. Üst-başımı çırpıb şeri yuxuda necə görmüşdümsə eləcə bir qəzetin kənarı boyunca köçürdüm. Bu hadisə ilk dəfə deyildi başıma gəlirdi, ona qədər yuxuda şeir oğurluğunu bir neçə dəfə həyata keçirdiyimdən, təcrübəm işimə gəldi. Şeir köçürülüb bitəndən sonra bədənimdəki o müdhiş aclıq da çəkilib getdi.
-Sonra nə oldu?
- Yazdıqdan sonra canımdakı narahatlıq itdi, aclıq kəsildi, bir rahatlıq, fərəh doldu içimə, gəl görəsən. Şeri isə unutdum və itirdim... şeri köçürdüyüm qəzeti hara qoyduğuma da diqqət etməmişdim.
- Yəni fikri sizi məşğul etmədimi o anda? Eləcə gəldi, yazdınız, yüngülləşdiniz və unutdunuz. Bir də qarşınıza çıxanda baxdınız ki, nəymiş orda köçürdüyünüz?
- Elə də demək olar…
- Nə zaman tapdınız, üstündən nə qədər vaxt keçmişdi?
- Bir il təxminən. Bir gün gözlənilmədən o şeri köçürdüyüm qəzeti kitablarımın arasından tapdım. Bir də onda oxudum, baxdım ki, çap oluna bilər, qəzetlərin birinə verdim, yayımlandı.
-ABŞ qoşunları hələ Bağdada girməmişdilər?
-Yox hələ… Şeir həmin hadisələrdən əvvəl yazılmış, hətta bir neçə il qabaq da üzə çıxmışdı.
-Necə təəssürat yaratdı?
- İradlar oldu, yazmışdılar, deyirdilər ki, Qarabağ boyda dərdimiz var, kişinin oğlu Bağdada şeir yazır...
- Qəribə bir başlanğıc olub... Maraqlıdır, o şeir nədən doğa bilərdi? Bağdada xüsusi maraqdanmı, sevirdinizmi o şəhəri, olmuşdunuzmu Bağdadda?
- Olmamışdım. Bu şerin yazıldığı ərəfədə mənim Bağdadla bağlı heç bir hissim, duyğum yox idi. İndi, üstündən illər keçəndən sonra elə başa düşürəm ki, bu şüuraltı bir göndərmə idi.Yəqin şairlik-filan belə məqamların mahiyyətinin adıdır… O zamanlar hər birimizdə olduğu kimi, daxilimdə bir anlamadığım narahatçılığım qabarıb çəkilmələrlə məni müşahidə edirdi. Elə bilirdim yaxınlarımdan kimisə itirəcəm. Ancaq o narahtçılığımın şəxsi qorxu hissi olmadığının fərqinə sonralar vardım. Şəxsi fonda, ağırlıqda, simada görünər, toplumsal ciddiyyətiylə birdən püskürər - buna deyirlər yəqin.
- Bağdadın hardasa alt qatda yaşadığını, sıxıldığını, yuxunun köməyilə üzə vurduğunu söyləmək olarmı bu şeirlə? Yəni, sanki siz şeri deyil də, şeir sizi tapmış?
- Bilirsinizmi, bizim yazarların savaşı yoxdur. İçi mən qarışıq biz hələ də keçən əsrin 80-ci illərində qalan bir zehniyyətə sahibik. Heç bir sorun, məsuliyyət daşımırıq. Halbuki heç şair deyil, bir insan olaraq dünyada necə hadisələr baş verir-versin, onları dərk eləməyə, o hadisələrə töhfə verməyə sanki can çəkirik.
İraq hadisələri baş verməmişdi, Bağdad xarabazara çevrilməmişdi, lakin mən ona qədər "Anamın oxlovu", "İndi saqi ol ya dərviş", "Doqquz qoşma", "Su gülün harasında soyuyur", "Qarğa beyni yeyənlərə namə", "Təbriz" kimi şeirlərimi, "Turançılıq əlifbadan başlayır" , "Əlifba imperiyası" kimi yazılarımı qələmə almışdım. Bilirsiniz, mən bir müddət İstanbulda yaşamışam, orda təhsil almışam, bəlli bir çevrəm olub, çox şeylərin şahidi olmuşam. İstanbulda İslamla daha da yaxınlaşdım. Bütün bunlar inanıram ki, həm də şüuraltı olaraq mənim "Saatım Bağdadda qaldı" şerimə işıq tutub. Ondan təxminən bir il əvvəl, 1998-ci ildə də başımdan bir Bağdad mövzusu keçmişdi, o zaman "Bağdaddan dönən durnalar" hekayəsini yazmışdım. Azərbaycanın milli azadlıq hərəkatından bəhs edir.
Şeirdən bir qədər sonra, artıq 2003-də ABŞ qoşunları İraqa girdilər. Demək olar dünyanın qədəri dəyişdi. Odur-budur ölümlər, qanlar, əzablar əskilmir, milyonlarla insan o yerlərdən, Yaxın Şərqədən didərgin düşdü.
-Yəni, demək olarmı ki, bu şeir həm də öncədən göndərilən bir mesajdır... Heç düşündünüzmü sonralarda- niyə məhz siz, niyə sizə göründü bu şeir və niyə məhz bu şeir?
- Öncədəngörmə adlandırmazdım. Ancaq mən bu şerin qədərimdə olan yerini anlamağa başlamışdım. Bu şeir necə olur-olsun, mənim tərəfimdən yazılmalıymış kimi bir düşüncəyə də gəldim sonralar. Bu şerə qədər bir hazırlığım vardı. Mən dərk edirdim ki, məsələn, Qarabağ bizim sorunumuz olsa da, bizim dərdimiz olsa da, həm də başqalarının oyunu olduğu qədər, özgələrinin gəlir yeri, qazanc mənbəyi, bəzi ehtiyaclarını çözmək üçün bir vasitəydi. Ancaq işin içində Bağdad olunca gerçəklərin qaydası dəyişir. Bizi Qarabağsız qoyan gerçək Osmanlıdan uzaq düşməyimiz, bir ulusun birliyinin paramparça olmasına rəvac verməyimiz olmuşdu. Hansı ki, bir zamanlar Osmanlının bir parçası olan bu məkanda bizim Füzulimiz doğulub böyümüş, dilimizi zənginləşdirmiş, şerimizi ən yüksək zirvəyə qaldırmışdı. Sonradan bu şeirlə də anladım ki, Qarabağ deyən bir millətin övladı, eləcə o ecazla da Təbriz deməli, Bağdad deməlidir. Bu məsələləri öncə söz, poetika, fikir, düşüncə həll etməlidir. Düşünürəm ki, çağdaş Türkiyə dövlətinin ideoloji boyutdakı savaşı, xalqın həm sərhədlərin içində, həm də çölündə apardığı mübarizə mənim yazdığım bu şerin nə qədər gərəkli olduğuna da bir işarədir.
- Siz yuxarıda İslamla bağlı bilgilərinizin şerə hopduğuna işarə edirsiniz, mən isə elə bilirəm, bu şeir tam başlanğıca gedir. Məsələn bir misrasında deyirsiniz ki,
..."ən quş qonmaz ağacından almasını dər kəs
içindən saat çıxar
əqrəblərinin biri Məkkədə İstanbulda
biri su üzündəki o batmaz yaranışda
mən Bağdadda qoydum saatımı..."
Saat və alma, gəlişim və ilk. Və ya-
"Tenqri dağlarından bir şəhərə necə baxdığını..."-Göy türklərə işarə...
- Təbii ki.. Deyiləsi məsəllər çoxdur. Fikir verirsinizsə, bu şeirdə zaman, vaxt anlayışı daha qabarıq və ön plandadır. Gah tarixə, gah öz ruhuma, gah da saata, vaxta diqqət çəkilir. Aradan illər keçəndən sonra zaman göstərdi ki, biz müsəlmanların və türklərin gerçək zamanı elə orda -Bağdadda idi. Biz ora sahib çıxa bilmədik. Türklər də bu yerlərə zamanında müdaxilə edə bilmədilər. Çəmbər daraldı, fürsət genişləndi. Sonda bu il Türkiyədə baş verən o çevrilişin altından əslində 1453-cü il çıxdı. Sən demə, bütün bu savaşlar Türkiyəylə məsələni həll etmək, Ayasofiyaya, Boğazalara sahib çıxmaq, İstanbulu yenidən bir xristian şəhərinə çevirmək üçündür… Bizim bəzi nöqtələrdə Yer üzündəykən başımıza tac qoyduran başlanğıclarımız var. O başlanğıcların gerçəyi Bağdad olmasaydı, saatımız da orda qalmasaydı, niyə Şərqi, müsəlman dünyasını yerlə-yeksan edirlər? Bu nağıl deyil ki, gözümüzün önündə baş verən olaylardır.
- Bəlkə bu şeir ruhun hələ inanc fərqliliyinə bölünmədiyi zamanların şeridir, necə ki, saat da şərtidir, zamansızlıqdır, məkansızlıqdır... Siz sanki zamanı irəliyə çəkirsiniz, halbuki alt qatda maddi deyil, mənəvi, işğal olunmayacaq bir Bağdad-şəhər var... Bəlkə də hələ heç nəyin olmadığı bir yer var orda, ən təmiz halıyla... Niyəsə mən bu şerin o dərin ruhsal aləmdən, hər şeyin hələ olmadığı yerdən çıxıb gəldiyini düşünürəm.
- Əlbəttə, bu şerin zahiri qatından çıxıb poetik incəliklərinə varsaq, sizin dediklərinizə gəlirik.
- Siz yəqin həm də düşünürsünüz ki, tarixlə yetərincə məlumatlı olmanız, fikrinizdə davamlı siyasi gedişatları dolandırmanız təsir edib bu şerin yaranmağına?
- Ona qədər yəqin ki, ruhumda dolaşan ümmətçiliklə bahəm bir Turan mədəniyyəti sevdasının da olduğunu danmıram. Bu şeir həm də qədim və ilkin mədəniyyətlərin təşəkkül tapdığı bir məkanın sakrallığını yansıtmaq cəhdiydi... Bu şeri yazan adam, Təbrizdən də şeir yaza-yaza ümmətçiliyə aşiq birisi olsa da, Orxon -Yenisey əlifbasına da vurğun birsidir...
- Etirafları alıram yavaş-yavaş...
- Bağdaddan yazan, Orxon-Yenisey əlifbasının energetik ekstazının mədəniyyətə nələr aşıladığının oyaqlığını yaşamalıdır deyə düşünürəm. Biz əslində millətimizin, ulusumuzun yazılmış qədərini hər birimiz öz avazımızla oxuyur, öz ritmimizlə səsləndiririk ki, uyumadığımızdan agah olsunlar. Ədəbiyyatımızda son 150 ilə qədər yerimizin-yurdumuzun adlarının şeirlərdə, poetikalarda olmadığının fərqindəsiniz yəqin ki? Önəmli deyil müxtəlif millətlərin şairləri öz ölkə və yurdlarının adına şeir yazıb, ya yazmayıb. Axı sənin qədərin, onun-bunun qədərindən fərqlidir. Sən öz metafizik əxlaqını bu planetdə qorumaq istəyirsənsə, bunu şeirlə, sözlə, poetikayla, düşüncə rituallarıyla həyata keçirə bilərsən... O baxımdan bəzi mövzuların və şeirlərin yazılmasının vacibliyi ilə bahəm, o nümunələrin dəyişik və yenilikçi ruhda qələmə alınması lazım.
- Lakin bir yerdə də Bağdadın şeri yuxuda gəlmiş...
- Bəzən mənə elə gəlir ki, bir ulusun tarixi onun fərdlərinin yuxularında toplanır və fərdin qədərində, taleyində cizgilərə, fərqli nüanslara, işarətlərə çevrilir. Elə bilirəm ki, bu şeir də mənim o sarıdan olan payım və işarətimdir... Ola bilsin elə də güclü şeir deyil, ancaq mövzuya hələ də bayılıram, gerçəkdən… Bu şeri bəlkə də daha yaxşı, daha istedadlı yazmaq olardı.
- Lakin bu artıq işarə deyil, düşüncənin qarışdığı bir mətn olacaqdı. Yeri gəlmişkən, sonra tapılanda, çapa verməzdən əvvəl nəyisə dəyişdinizmi mətnində?
- Bir kəlməsinə də toxunmadım... Siz baxırsınızsa mənim bütün şeirlərimdə bir başlanğıc var, eyni şəkildə. Ancaq bu şerin ilk misraları fərqliydi. Quran ayəsidir. Əlif. Laam. Mim… Yalnız bir yerində hərf düzəlişi etmişəm-"koşa-koşa" yerinə "qoşa-qoşa", burdakı qoşmaq-qaçmaq felidir, yazmışam. İnanın, necə var eləcə qalıb.
- Saat... Məsələn, mən burada saatı əslində zamansızlıq, məkansızlıq, hətta heçnəsizlik kimi duyuram, bəlkə başqa bir oxucu başqa bir fikrə sahibdir. Lakin bilmək istəyirəm, burda sizin "Saat" nədir?
- Konkret deyirəm - mədəniyyət. Biz oralardan başlayırıq. Əgər o torpaq Füzulini yetişdirdisə, şeri o zirvəyə o iqlim qaldırdısa, saat o şeirdə mədəniyyətdir...
- Mən hələ zamanın başlanmadığı yerdəki Bağdadı düşündüm. Təkrar kimi görünəcək, lakin düşündüm, şeirdə deyirsiniz ki, hələ zaman yoxdu, alma meyvəsi bölünmüşdü, yeyilməmişdi, amma ruhumuzun Bağdadı vardı... Ya da Bağdadın ruhu vardı artıq...
- Siz lap dərinə gedirsiniz. Mən istəyirdim sadəcə olaraq şeirdə verilən mesaj yerinə çatsın. Həm də düz tutmusunuz. Yəni Bağdad deyərkən bir də Bağdadın tarixdən bəlli məşhur alma bağları olub, həm də alma da bir işarədir, türkün qızıl alması. Həm də o yerlərdə nəyi tapsan, nəyi bölsən, içindən bir ulusun sevdası, mədəniyyəti, Yaradanla bağladığı əhdi çıxar... Bir də bizim dediklərimizin və yazdıqlarımızın təbii ki, bir öncəsi, bir ilki vardır. Arxetipi də demək olar bunun əsl gerçəkləri. O yaranışdakı Onunla olan dialoqumuzdu sanki. Bu şeirdə bir öymək, bir uca tutmaq yaklaşımı var, hiss edirsinizsə. Yəni ki, bizə əta elədiyin bu yerlərə sahib çıxa bilməsək də, onu ruhumuzda qoruya bilirik. Bizim buralarda qoruduqlarımız, sahib çıxdıqlarımız ilkin yurdumuzdakı - Bərzahdakı yerlərimizin bir uzantısıdır təbii ki...
- Bir yolla tellər qırılmaz…
- Bizlər elə duruma düşmüş biriləriyik ki, sanki bütün gücümüzü, bütün imkanlarımızı istifadə edib qurtarmışıq, indi sadəcə əlacımız ruhumuzla, yəni sözümüzlə, yəni ilkin doğuluş, törəyiş yerlərimizlə bir bağ qurmağa qalır...
- Bağdadda oldunuzmu?
- Oldum...
- Həqiqətənmi? Nə zaman?
- O şeir yazılandan çox sonralar…
- Şerini Bağdada pıçıldamaq keçdimi içinizdən?
-Orda ən çox bu şerin son bəndi keçirdi içimdən nədənsə...
"….durub da uzun-uzun üzümə baxar anam
sanaram bəs Bağdaddayam
günəş doğarkan mən o şəhri xatırlayıram
saatım, saatım Bağdadda qaldı".
- Sizcə, Bağdad sizi duydumu? Bağdad necəydi?
- Bu barədə danışmaq istəmirəm deyil də, sadəcə danışmaq çətindir. Mən gördüyüm yerlər dəhşət və bərbad gündəydi. O yerlər elə günə salınmışdı ki, adamın içi hər gördüyündən qan ağlaya bilərdi. Bağdada bir neçə saatlığına, türkiyəli dostlarımla və məhz onların sayəsində getmişdim, məqsədim ora getmək və dönməkdi... Anlamağa çalışıram: Bağdad bizə görə, Bağdad mənə görə var. Mən Bağdada görə varam, yoxam qarşılığı bu cümlədən sonra bir sual kimi qoyulmaz. Qoyulmazsa, yəni Bağdadın mənə görə var olma bağı, bağlantısı ona qarşı qəlbən, ruhən, şüurən bir az böyüməyimi, bir az iri olmağımı tələb edirdi. O zaman mən heç vaxtı heç yerdə "mənim vətənim Azərbaycandır" - yaza, deyə, eşidə bilmərəm. Bizim Azərbaycan adının mənəvi, mədəni, sakral rızqını oğurladığımızın, kəsdiyimizin, ya hansısa tarixi fəsadlardan dolayı gizlətdiyimizin fərqinə varsam da, ən azından bu günahımı yazılarımla gedərməyə cəhd edirəm. Tarixi günahlarımızın, bağdadlarımızın bizi duymasına maneəçilik törətdiyini də bilmək zorundayıq.
- Üzmüşdümü sizi gördükləriniz? Yəqin ki, saat, yəni ki, zaman artıq Bağdadla durna dilində danışmırdı, silah dilində danışırdı, dağıntı dilində danışırdı... Artıq saatınızı tapammazdınız bir baxımdan orada...
- İnanın, orda bir küçədə saatlar gördüm yerə atılmış... Mənim saatıma gələndə isə, mənim "saatım" orda ola bilməzdi artıq. Çünki mənim "saatım" İlahi qatda öz ritmini yaşayırdı. O şeirdəki saat, təbii ki, mənim saatım deyildi, o şeirdəki saat bir Ulus haqqındadır. Yarımçıq qalmış, tamamlamamış bir davamız var ki, mən o "saata" - zamana dönüşən və qiyamətə qədər bitməyəcək bizə sevda bəxş edəcək savaşın hesabına yazdım o şeri...
-"Bağdadın zamanı qapanıb"- deyə düşündünüzmü orda, ruhdan düşdünüzmü?
- İnsanlar kimi şəhərlər də ölürlər. Deyəsən Bağdad da sonsuzluq yolçuluğuna çıxmışdı. Onun soyxalarını hansı şəhərlər geyinməyə hazırlaşırdı görəsən. Onsuz da Bağdadın kitabxanasını oda versələr də, nə vaxtsa ən yeni, ələ düşməz məxəzlər, əlyazmalar, qədim kitablar Avropanın, Amerikanın drezdenlərindən, vatikanlarından üzə çıxacaq. Bağdad vurulub meyiti ortalıqda qalmış igid idi, kimsə yaxın durub yerdən götürmürdü.
Hər şəhərin sakrallıq içərən bir ölümü olur. Şəhər var ki, yerləşdiyi coğrafiyaya uyğun olaraq, mənəvi ölümünü yaşayır. Şəhər var ki, mədəniyyətlər sorunu, məsuliyyəti daşıya-daşıya, necə məhv ediləcəyinin əzabını yaşayır. Ancaq Bağdadın ölümü şəhidanəydi. Onun əbədi və gerçəkdən bir yerlərimizdə diri qaldığını hiss edirdim. Onu da hiss etmişəm ki, bu şerim Bağdadın karmasından yazılmış, Bağdadın ən əsrarlı energetikasından tutdurmuş şeirdir.
- Sonra nə oldu?
-Sonra, gerisi təbii ki, hər kəsin bildiyi bir fəlakət. Hər gün televizor ekranlarından yansıyan görüntülər evimizin içinə qədər gəlməkdə. Ancaq bu yazdığım şeir üçün o gördüklərim daha önəmli deyildi. Çünki bu şeir də nə qədər olmaya bir enerji daşıyıcısı kimi yaşamaq istəyirdi. O dağıntılar önündə, o təlaşlar içində mən qəribə də olsa, görünməyən, bilinməyən bir Bağdadın olduğunu təkrar da olsa vurğulmaq istərdim. Mənə elə gəlirdi ki, Bağdadın hər qarışının tozunu dumana qatsalar belə, yenə də Haqq üzündə olan gerçək bir Bağdad var ki, kimsə ona toxuna bilməz. Şerim deyəsən ...oralardaydı.
- Bu çox gözəldir həm də... Duymaqdayam... İçinizdəki Bağdadı deyirəm...Yeri gəlmişkən, geri qayıdarkən Bağdaddan nə gətirdiniz?
- Sən belə bir sual verirsənsə, mən hələ qayıtmamışam, ordayam, oralardayam - deyirəm...
- Bu şeri ucadan, hardasa, ya öz-özünüzə oxuduğunuz oldumu?
- Kimsəyə oxumamışam. Yalnız iki dəfə Türkiyədə açıq havada beynəlxalq bir şeir şöləninə dəvətli ikən, sıra mənə gəldiyində çıxdım ki, bu şeri oxuyam, azan oxundu, dayandım. Azan qurtarandan sonra yenidən oxudum. İkinci səfər də Əskişəhərdə yenə şeir oxuyarkən - bu şeri, azan oxundu, durub gözlədim. 2008-ci ildə isə bu adda - "Saatım bağdadda qaldı" kitabımı çıxardım...
- Şeir əzbərinizdə varmı?
- Ümumiyyətlə, şerini əzbərləyib, sonra hardasa əzbər deyən adamlara birtəhər baxıram, mənə bu çartdaqlıq anlaşıqlı gəlmir, çatmır. Mən əzbər deyəcəyim şeri yazmıram, onu eləcə yarqılayıram, yəni deyirəm gedir...
- Bu şerin hekayəsini yazmaq istərdinizmi?
- Düşünməmişəm... Ancaq yox, ona, daha doğrusu, bu hadisəyə uyğun gələn bir hekayəmin olduğunu bilirəm. Elə o il yazılıb. 1999-da. "Ölümdən qaçan" hekayəsi.
Qəribədir, çünki bu hadisəni nəzərdə tutub yazmamışam. Ancaq siz soruşanda xatrıladım ki, o durumu verən bir hekayəm var.
- Xanəmir bəy, bütün anlatdıqlarınızla yanaşı, bu şerin sizə verdiyi hansı hiss var ki, onları da paralel olaraq yaşayırsınız?
- Həmişə o şeirdən sonra necə rahatlandığımı xatırlaya bilirəm. O şerimin içində bir çox şerlərimin gizləndiyinin də fərqindəyəm. Yazılan, ya yazılmayan ola bilir...
Ancaq hesab edirəm ki, bu şerim öz yükünü "ağğğbaaaağğğ", "Vyananın qapısı təkkə", "osmanlı", "MAQ-lar" r.a.m.o.n.-umda verdi. Üzərində durduğumuz şerimin gerçək siqləti və sağlam mesajları bu mətnlərimdə açılır.
- Ümumiyyətlə, şeirlərinizə, mətnlərinizə xüsusi həssaslığınız varmı?
- Nə mənada?
- Mən söhbətin başında şerin adını bilərəkdən yalnış yazdım. Gözlədim ki, görək reaksiyanız nə olacaq?
- Fərqindəydim... (Gülümsəyir) Dedim birdən inciyərsiniz-filan. Amma düzəltməyiniz üçün sonda bildirəcəkdim. Əslindəsə diqqətliyəm, bilirəm ki, bir söz belə deyil, məhz elə yazıldısa, mən "elə yazılmış " sözdə deyiləm.
- Xanəmir niyə şeir yazır?
- Sadəcə, yazmalı, nə yazmalı olduğumu bilirəm və öz şeirlərimə hörmətlə yanaşıram. Çünki bir yerlərində məni qoruyacaqlarına və gizləyə biləcəklərinə inamım çoxdur. Niyə? Çünki kosmik gedişatın və metafizik olayların gizlinə çəkilişdə daha uyğun və rəhmani olduğunun qənaətindəyəm. Onsuz da insanla bağlı olan nə varsa, aşkar üzərində yansıyır, zahir üzündə dışa vurur, şəkillənir, görünür, fikir formalaşdırır. Ancaq qorunmaq, ilkin yurduna doğru geriyə dönüşdə təhlükəsizliyini təmin etmə baxımından gizlinlər hər zaman əsas rol oynamışdır. Çünki bütün gizlinlər əxlaq ölüsüdür… mədəniyyət törəməsidir. Şeirdə yönəldiyim istiqamət, estetik aləm, həm mövzular, həm də onları yazma üslubum, ifadə tərzi baxımından mənim bu dünyada və bu həyatda var olmamın bütövlüyünü təşkil edir. Mən öz şeirlərimin, yazılarımın üzərində nəzarəti olan və onlara hökm etməyi bacaran, mövzularımı dərk edib onların ağırlığını daşımağa gücü yetən birisiyəm. Mövzularımın qarşısında gülünc birisi olmadığımı da anlayıram.
- Sizin şeirlərinizin, əlbəttə, digər mətnlərinizin də, lakin biz şeir üzərində danışırıq, birmənalı olaraq hazırlıqlı oxucu üçün olduğu deyilir...
- Göründüyümdən və bilindiyimdən də çox gerçəkçi adamam. Reallıqları və gerçəkləri o qədər dərk edir və anlayıram ki, yazı prosesində, yaradıcı dalğanın təzyiqindən, bunun inikası bir az mistik, bir az təsəvvüfi alınır bəlkə.
Məni ancaq şeirlərimlə aşkarlamaq mümkün deyil, yazı həmişə xarakterin tərsinə vurur. Haqqanə yazı müəllifi, müəyyən dönəmdə, diri göstərib önə verir, özü isə çıxdığı yerlə çatdığı yer arasında İlahi harmoniyaya toz qondurmamaqla uğraşır. Məncə, deyəsən Qolosofker də, Cəmil Meric də belə deyir. Nisbi də yanaşmaq olar bu anlayışa, fikrə. Mən həmişə yuxuda şeir yazmıram ki? Bir də onu da qeyd edim ki, bir adam desə və yazsa ki, məsələn, hər hansı bir şerini yuxuda yazıb, gerçəkdən əsəbləşərəm, ona bir az da aşağılayıcı nəzərlərlə baxaram. Əslində, belə şeyləri də sevmədiyimi bilməyinizi istəyirəm. Halbuki "Saatım Bağdadda qaldı" və bir neçə şerim elə yazılıb. Açığı, gen-bol "yuxu", "mistik", "metafizik", "parapsixoloji" sərsəmləmələr zəhləmi tökməklə yanaşı, nədənsə məni həm də utandırır. Həm də əsəbiləşdirir. İrreal anlayışların və münasibətlərin, təsirlənmələrin də ölçüsünün, dozasının olması gərəkdir. Yəni hazırlıqlı oxucular üçün yazdığım haqda fikirlərə gəldikdə isə, onu deyə bilərəm ki, yazılarımdan utanc duyacaq dərəcədə qürurlu birisi deyiləm. Yazıram və yazmaqda davam edirəm. Kimlərinsə öz intellektini yazılarım üzərində sınaqdan çıxarmağına gərək yox. Duyarlı olmaq yetər.
-Xanəmir bəy, bir də dostlarınızdan, qələm adamlarından xəbər aldıq, sizin şeirləriniz içindən hansıları daha çox sevirlər deyə. Yuxarı-aşağı eyni adlar çəkildi-"Şəms", "Yağmurun islatdığı çörək parçası", "Uşaq qəbri", "Su gülün harasında soyuyar", "Qarğa beyni yeyənlərə namə" və "Saatım Bağdadda qaldı"... Razısınızmı bu seçimlə?
- Min bərəkət… buna da şükür (gülür), əziyyət çəkmişlər…
- Sonda təşəkkür etmək istəyirəm. Söhbət üçün, bu və digər gözəl şeirlər üçün... Ümidvaram sizi çox yormadıq və bezdirmədik.
- Qətiyyən bezdiricilik və usandırıcılıq olmadı. Mən də sizə təşəkkürümü bildirmək istəyir və bu layihənizin uzun müddətli olmasını diləyirəm
- Təşəkkür edirəm.
Söhbətləşdi:
Hədiyyə ŞƏFAQƏT
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
