Qəşəm İsabəyli
Təqdimata ehtiyacı olmayan şairə Leyla Mustafayeva
Qocaman şairəmiz, dilim gəlməsə də, cavanlığını gördüyüm Şərafət Dağıstanlıya, artıq "qocaman" deməyə məcburam. Bu özü də bir tərifdi ki, Şərafət xanım yan-yörəsindəki dost-tanışlarını itirə-itirə bu qədər illəri arxada qoya bilib. Və bu gün öz halal səksən dördüylə qürur duyur, desəm, yalan olmaz. On illərdi bir-birimizi görməmişik. Amma mənim onu görəndə tanıya biləcəyimi deyə bilsəm də, onun məni tanıya biləcəyinə inanmıram. Axı o məni bəlkə də son dəfə doxsanıncı illərdə görüb. Onda mən cavan idim.
Artıq bir ilə yaxındı zəngləşirik. Təzə kitabının çıxdığını eşidib, istədim. Bir gün də zəng elədi ki, bir şairə var, Leyla xanım adında, vermişəm ona, zəngləşib götürərsiniz. Leyla xanımla da danışdım və gileyləndi ki, kimsə onun şeirlərini alıb, sonradan öz adına çıxıb. Bu xəbərə şübhəylə yanaşsam da xalaxətrin qalmasın, göndərin, mən də baxım şeirlərinizə, dedim. Votsapıma kiminsə ifasında bir şeir yolladı. Açığını desəm, laqeyd dinlədim, məddi-mənası da dumanlı gəldi mənə. Bir gün də görüşüb, Şərafət xanımın kitabını götürdüm ondan. Gördüm bir-iki nazik dəftər də var əlində.
- Şeirlərimdi, - dedi.
- Birini oxuya bilərsiniz?
Oxudu. Eyni laqeydliklə dinlədim. Bu dəfə də təqdiredici bir söz deyə bilmədim. Sadəcə:
- Şeirlərinizi elektron ünvanıma yollayın, zəhmət olmasa.
Leyla xanımdan gələn şeirlərini oxumağa başladım. İlk qarşılaşdığım "Anamın ətri"ydi. Bir dəfə oxuyandan sonra duruxdum. Sanki ilk görüşümüzdə dinlədiyim şeirlərdən deyildi bu. Bir də qayıtdım şeirə. Şəhid haqqında yazılmış bu əsər gördüm ki, ənənəvi şeirlərdən fərqlənir. Baxdım ki, bu, şeirdən çox şəhid övladının diliylə ifadə olunan ana fəryadıdır. Nə hecası gözümüzə girir, nə qafiyəsi qulağımızı yağır eləyir, nə də qara-qışqırığı əsəbilərimizi qıcıqlandırır. Bu şəhid heç, şeirlərimizdə geninə-boluna işlədilən "qəhrəman" da deyil. Adi övladdı:
Deyirlər ki, Cənnətdəyik...
Bax, bu qədər gül içində ətrin elə seçilir ki!
Əziz anam, rahat yaşa.
Balan artıq şəhiddir,
Zəfər çalan unudulmaz igiddir!
Leyla xanımın başqa bir şeiri isə "Görəsən, sağam?" adlanır. Bu şeir üz cırmaqdan, yaxa yırtmaqdan kənar, dili böyük itkinin qabağında lal olmuş şəhid anasının ahıdır, deyərdim. O ana ki, itirdiyi balası üçün... darıxır:
"Oğul düşmən çəpəridi" - deyib
keçirdi hər kəs,
Çəpər deyil, düşmən aldı balamı,
Kim sağaldır qanı axan yaramı?
...Yenə hər şey yerində,
otağın, dağıtdığın yatağın,
Toplamadım heç nəyi, ətrin, saçın ordadı.
Gündə min kəs əyilirəm, qalxıram.
Balam, sənsiz yaman darıxıram.
"Min kəs" tanış gəldimi sizə. "Kəs"i (bəlkə "kəz"i? - Q.İ.) mən Füzulidə görmüşəm. Leyla xanımın şeirində elə təbii səslənir ki...
Şairənin başqa bir şeiri məşhur mahnının adının əksinə "Məni səndən soruşsalar, nə deyərsən?.." adlanır. Burda da müəllifin özünəməxsusluğunu görməyə bilmirik. Şeir sevdiyi oğlan tərəfindən atılmış qızın sakit, təmkinli naləsidir. Hər günahı öz üstünə götürən bu qız oğlanı nifrətlə xatırlamaq əvəzinə, az qala... üzzəyir. "Üzzəmək" sözünü yada salmağım səbəbsiz deyil. Yadımdadı, inəyimizin balası ölmüşdü, yazıq heyvan dərd əlindən fəryad eləyə bilməsə də, ruhundan qopub gələn ağrı onun dodaqları arasından ney sədası kimi süzülürdü. Leyla xanımın bu şeirinin qəhrəmanı qız da ağır ayrılığın qəmini üzzəyir, desəm daha doğru olar.
Qoy nifrətin ağuşunda itib batım,
At üstümə günahları,
Yorğan kimi üzərimə atım, yatım!
Böyük Cəfər Cabbarlının ölümü münasibətiylə məşhur Sovet yazıçısı Maksim Qorki demişdi ki, adamlar bu yaşda yazmağa başlayır, amma Cabbarlı yazıçı kimi həyatdan getdi. Əgər bu başsağlığında yanlışlığım olsa, irəlicədən oxuculardan üzrxahlıq diləyirəm. Qorkinin fikrinə söykənib deyə bilərəm ki, şeirlərini qəzetlərə verməyən, tez-tələsik kitab eləməyən Leyla Mustafayeva sözün həqiqi mənasında şairədi.
İnanmağın isə bir yolu var - buyurun, oxuyun...
Leyla Mustafayeva
Anamın ətri
Darıxmışam bilsən necə?
Sənin üçün, bacım üçün, evimçin...
Hanı mənim bapbalaca otağım
Top şəkilli yorğanım, hanı mənim yatağım?
Bilirəm, əziz anam, indi onu bəzəyib, -
Əsgər formam, papağım...
Niyə belə saçların tez ağardı, ay ana?
Bəlkə zaman, bəlkə mənəm günahkar?
Sən ağlama, dik dur, ana,
Balan ərmağandır bu cahana!
Elə bilmə görmürəm, gözlərinə qurbanam.
Hiss edirəm, yoxluğuma sənsən yanan...
Qurban olum, ağlama,
Ağladıqca məzarıma su axır,
Çörəyini, ərzağını kim alır?
Əziz anam, indi sənə kim baxır?
Deyirlər ki, Cənnətdəyik,
Bu doğrudur, əziz anam,
Hər dəqiqə ətrin gəlir,
Elə bil ki,
Baş ucumda, yanımdasan.
Burda gül-çiçəyin içindəyik,
Bax bu qədər gül içində ətrin elə seçilir ki!
Əziz anam, rahat yaşa.
Balan artıq şəhiddir,
Zəfər çalan unudulmaz igiddir!
Görəsən, sağam?
Görəsən, sağam?
Bəlkə mən də ölmüşəm?
Bəlkə xəyal, bəlkə ruham?
Bəlkə yuxu görmüşəm?
Yaşananlar röyadır,
Biri məni oyatsın.
Unutmaram o günləri
Sən dünyaya gələndə beş-on nəfər olardı.
İndi millət tökülüb...
Oğul, niyə mənim bu gün belim belə bükülüb?
Övlad dərdi anaları öldürərdi...
Bəs mən niyə belə sağam?
Gecələri yuxuda, gündüzləri oyağam,
Utanıram, yaman əzab çəkirəm...
Heç bilirsən niyə oğul?
Səni oxşadan zaman,
"Sənsiz bir gün yaşamaram" deyirdim.
Amma bu gün yaşayıram,
Əllərim sağ, qolum sağ...
Hey uzatsam əllərimi,
İçindəki balam yox!
"Oğul düşmən çəpəridi" -
deyib keçirdi hər kəs,
Çəpər deyil, düşmən aldı balamı,
Kim sağaldır qanı axan yaramı?
Hayqırsam da dünyaya, duyan yoxdu, nə fayda?!
Yenə hər şey yerində, otağın, dağıtdığın yatağın,
Toplamadım heç nəyi, ətrin, saçın ordadı.
Gündə min kəs əyilirəm, qalxıram.
Balam, sənsiz yaman darıxıram.
Məni səndən soruşsalar,
nə deyərsən?
Məni səndən soruşsalar, nə deyərsən?
Heç düşünmə, de ki, özü çıxıb getdi,
Bir oyundu, artıq bitdi.
De ki, məni sevməyibmiş,
yalanlara boğub məni,
Gizli saxla sevdiyimi,
Mən başına pərvanətək döndüyümü söyləmə,
Bircə yerin ağrısa qaça-qaça gəlməyimi,
Yedirdiyim yeməyimi gizli saxla.
De ki, getdi özü,
Danışmadı, bitdi sözü.
De ki, kor olmuşdu sevən gözü.
Gizli saxla göz yaşımı,
Bilməsinlər nələr çəkdim.
İtirmişdim zülüm çəkən başımı...
De ki, vəfasızdı, insafsızdı,
Atıb getdi,
Vicdanını satıb getdi,
Qoy nifrətin ağuşunda itib batım,
At üstümə günahları,
Yorğan kimi üzərimə atım, yatım!
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
