Bir göz yaşı borcun var... - Maarifə Hacıyeva yazır

2018-ci ilin oktyabr ayında Türkiyənin Akçaabat şəhərində "Uluslararası dündən bugünə Akçaabat" adlı möhtəşəm bir elmi simpozium keçirilirdi. Mən də bir məqalə ilə çıxış etmək üçün konfransın iştirakçısı idim. Şəhərə ekskursiya zamanı bir xanım mənə şeir kitabını verdi, "Bir göz yaşı borcun var". Gülsüm Gülməz imzası ilə yazılmış maraqlı ifadə ilə adlandırılan şeirlər diqqətimi çəkdi və şeirləri təkrar-təkrar oxumağa başladım. Bunlar sevgi çələngindən hörülmüş poeziya inciləri idi. Sevginin bütün çalarları bu çələngin yarpağında, gülündə, çiçəyində idi. Ağlıma gələn ilk söz bir mahnıda olan "Fərmanı yox, dərmanı yox, çarəsi yox eşqin" kəlmələri oldu. Sonradan öyrəndim ki, şairə xanımın şeirləri bir çox bəstəkarın diqqətini cəlb etmiş, onun sözlərinə mahnılar yazılmışdı. Elə bu yaxınlarda Gülsüm xanımın "Dəniz könlüm qədər ucsuz və əngin" şeirini bəstəkar Şahin Çancal Mahur makamında bəstələmiş və TRT repertuarında Suat Yıldırımın ifasında səslənmişdir.

2010-cu ildə İzmirdə nəşr olunan "Bir göz yaşı borcun var" adlı şeir kitabına "Ön söz"ü elə Gülsüm Gülməzin özü yazmışdı. O, özünü şeirə vurğun şeir yolçusu adlandıraraq şeiri belə poetikləşdirir:

Şeir...

Bir sevda

Bəzən sığınılacaq bir liman...

Yuxusuz gecələrdə

Ulduzlarla dost olub

Bir işıq yakmaqdır qaranlığa

Çox zaman...

Xəyalların hərflərlə divarını hörmək

Divarların hərflərlə rəsmini yapmaqdır

Bəzən də...

Bəzən də, bir çiçəyi dilləndirməkdir

Heca-heca, sətir-sətir

Və...

Kağızlarla qələmin rəqsidir

Şeir...

Gülsüm Gülməz şeirlərinin mövzuları da anlamlıdır. Onun "Kirpiyimdə sən varsan", "Sevdim", "Bir son baharda", "Gözlərim gözlərinə dəydi bir kərə", "Şarkımızda özlədim səni", "İlk və son aşkımsan", "Gəlinliyim nə rəngdi" kimi şeirlərində məhəbbətin insan könlündə qopardığı həyəcan və fırtına öz çalarları ilə ifadə edilir:

Silmə göz yaşımı, səssiz-səssiz axışında,

Damla-damla kirpiyimdə sən varsan...

- deyir Gülsüm xanım.

Şairə görə bütün baharlar, yazlar sevgilisi yanında olmadan gəlsə də, onun gözlərindən yox olan bütün yuxularında, gizli-gizli ağladığı gecələrdə, bitməyən ümidində, heca-heca qələmində, sətirlərində, silmək istədiyi, silə bilmədiyi həsrət yuxularında yenə sən varsan, sən varsan...

Azərbaycanın böyük şairi Bəxtiyar Vahabzadə deyir ki:

Sevgiyə həd qoymaq düzü, günahdı,

Cahilin hər işi, sözü günahdı.

Eşqi günah saymaq özü günahdı

Kim deyir eşqimdə günahkaram mən?

Gülsüm Gülməzin şeirlərində də sevginin həddi yoxdur. Sevgi bütün çalarları ilə gözəldir, yaşamağın özüdür, günahsız müqəssirdir.

Sevmək...

Hiss etmək, yaşamaq

Ürəyini paylaşmaq,

Konuşmadan anlaşılabilmək.

Sevmək...

Bəzən bir çocuq saflığında,

Mutlu olmaq

Bəzən də

Ürəyinin gözlərindən

Damla, damla axması demək.

Sevmək...

Özləmək

Vaz keçə bilməmək

Və sevmək

Səbir deməkdir.

Göründüyü kimi, Gülsüm Gülməzin şeirlərində məhəbbət yaşanılan sevgini romantik ülviyyətinə qovuşduran poetik qanaddır. Bu məhəbbət insanın daxili aləmindəki paklıqdan, kamillikdən, müqəddəs sevgi duyğularından yarandığı üçün Gülsüm xanım onu özünəxas bir ifadə tərzi ilə poetikləşdirir. İttiham da, inciklik də, şikayət də, hicranın əzablı yolları da oxucunu qaneedəcək bir dillə ifadə edilir.

Gülsüm Gülməzin dərin və anlamlı misralarının yükü düşündürücü və sanballıdır. Burada bir ürək və o ürəyin çarpan və həssas döyüntüsü vardır. Bu döyüntü insan oğluna nə qədər təlatüm, əzab-əziyyət versə də, Gülsüm xanım minnət qoymadan haqqını halal edir, ancaq bunun üçün səbəbkarın bircə göz yaşı borcu olduğunu da xatırladaraq göz yaşını poetikləşdirir.

Yorğun, üzgün bəklərkən

bu anı, bu günləri,

Bıkmadan, usanmadan

həm bahara, həm yaza,

Həp adını sordum, yar,

Sevgi dolu ürəyimdə sitəmim qədərədir,

Bütün haqqım halaldır da,

Bir göz yaşı borcun var.

Vəfa, sədaqət sevənlərin alnına yazılmış bir möhürdür. Bu yazı sevənlərin unudulmayan, pozulmayan andıdır. Vəfasıza vəfasızlıq etməyi hər aşiq bacarmır. Bu düşüncə də Gülsümün misralarında poetikləşir:

Unut deyirlər, unut, buraxıb da gedəni,

Unut belə üzüb də, səni Leyla edəni.

Elə yanmış ki, canım,

haradan bilsin aləm,

Mən belə bilməyirəm, məndə dağıtdığını,

Yazmayım deyirəm də,

dinləməyir ki, qələm.

Dostluq, təbiəti, insanları sevmək, gözəlliyə, gülə, çiçəyə vurğunluq Gülsüm Gülməz şeirlərində ayrıcalıq təşkil edir. Gülsüm xanıma görə, dost və dostluq insana Allah tərəfindən verilən ən böyük sevgidir. Onun qiyməti var olmağındadır.

Könül bağında gəzinib, qarşılıqsız sevəcək,

Zor günündə qucaq açıb,

ulduz kimi parlayacaq,

Yar olacaq, sirr olacaq,

birlik yoldan dönməyəcək,

Yoxluğunda sızlayacaq

yaralar dost dediyin.

Gülsüm Gülməzin "Qırmızı qərənfil" şeirində qərənfil bir çox yönlərdən şərh edilir. Qərənfil kiminə görə ticarət üçündür, satılır, satana qazanc gətirir. Kiminə görə bir kərə qoxlanıb atılan çiçəkdir, amma kiminə görə də sevgi dolu bir ürəyin coşqu ilə uzatdığı xariqə bir çiçəkdir qərənfil:

...Amma mənim üçün

Buram-buram.

Sevgi qoxan,

Bir qırmızı

Qərənfildi

Coşqu ilə uzadılan...

Gülsüm Gülməzin hər bir şeiri incələndikcə geniş və sanballı mövzu verir. İnsanlığa sevgi dolu bir poeziya bəxş edən, bu duyğunu yaşayaraq qələmə alan həssas, dərin və nəcib düşüncəli şairə xanıma qələminə, ürəyinə, düşüncələrinə sağlıq deyirik, yaradıcılıq uğurları təmənna edirik.