Axşamüstü
Bilirəm, asan deyil
Şirin dilə aldanmaq -
Bu evdən o evə daşınmaq.
Uşaq arabası, yorğan-döşəklə.
Uzağı yarım ay
Ərinlə birtəhər yola gedirsən.
Aradan çıxırsan,
Külək kimisən.
Yağı kəsilmisən ev sahibinə.
Anadan olandan
şimşək kimisən
Məni qoruyursan dedi-qodudan,
Bilirəm dəyişdin mənim xətrimə.
Ananın evini yad bir bucağa,
Bir kərə vurmadın ancaq üzümə.
Qəndsiz də şirindi dəmlədiyin çay.
Şirin dodağından qopan sözlərin
Mənə şirin gəlir, mehriban gəlir.
Xeyirxah mələksən,
Özün də bilmədən yaşa dolursan,
Yox olsun üzünə düşən qırışlar,
Deyirəm, yorğunluq çəkilsin axşam.
Məni isidəsən isti qanınla,
Sən tənha mələksən, istiqanlısan
Heç vaxt yaxşılığı vurmursan üzə.
Mənsə unutqanam, keç günahımdan
Dünən nə olmuşdu görəsən bizə?
Bir neçə il sonra
Sənin yorğunluğun, isti sözlərin
Yuxulu hənirtin yaddan çıxacaq.
Sən nələr çəkmisən mənim üzümdən
Səni ağrıdacaq döyülməyim də.
Bir də yada salma…
Alışmaq gərəkdi
üzünün qırışlarına.
Baxıram heyrətlə,
Həsəd aparıram yad bir kişiyə
Hələ də kef çəkir, gülür gözləri…
Alışmaq istərəm qız baxışından
Sənin gözlərini unudacağam…
Yəqin ki, o zaman heç yada düşməz,
Sən necə durmuşdun mənim yanımda
Örtmüşdü üzümü qızılı saçın,
Nədən çeynəyirdin hörüklərini.
İndi uzanmışam yad bir mənzildə
Solğun işıq düşür əyri divara.
Örtüm gödəkçəmlə ayaqlarını,
Burda nəmişlikdi, yoxdur həvəsin…
Bir küncdə dayanıb
Uşaq arabası - toy hədiyyəsi…
Bir az yuxuya get,
Yalandı hamısı dediklərimin.
Yenə də həvəsi yoxdu ərinin.
Hirsini tökməyə adam gəzirsən
Yenə cingildədi hansı qulağın?!
Adını çəkirmiş kim isə sənin…
1961
***
Bilirəm, məğrursan,
Çox qürurlusan!..
Məğrur görünürsən mənimlə ancaq.
Bir az diqqətlisən başqalarına,
Kənardan baxana üzüyolasan.
Üstündən amansız illər ötsə də
Məğrur qalacaqsan mənimçün ancaq.
Sevmirəm
Kiminsə önündə
Əyiləndə şux qamətin.
Görmək istəmirəm bu qədər cılız,
Sıxır ürəyimi fağır görkəmin.
Sənin sərvətindir, sənin qürurun!
Sənin qiymətini bilən tapılar.
Görmək istəmirəm belə çarəsiz…
Mənim qürurumsan,
Sən qürurlu ol
İllər keçsə də…
Birlikdə, bir yerdə qürurluyuq biz.
***
Söylə yadındamı ilk nağılların,
Mənim əziz anam, narahat anam?
İş belə gətirdi - payıza qaldım…
«Mən sənə nə deyim, yaramaz uşaq».
Məktəbdə dedilər:
«Verin kitabları, zorla oxusun».
İndi ana kimi ver cavabını…
Söylə yadındamı,
Sən necə gətirdin ilk kitabımı.
Qapının önünü kəsib oturdun
Hörməyə başladın, tikiş tikməyə
dizinin üstə.
Mən də oxumağa əcəb girişdim,
Bu da bir işdi…
Dostlarım pioner düşərgəsində
İndi baş vururlar dağ çaylarına,
Dırmaşır sürüşkən qayalıqlara,
Mənsə nağıllarla qaldım baş-başa…
Üç gün keşik çəkdin qapı önündə
Gah tikiş tikirdin, gah da hörürdün,
Üstəlik bacımı yedizdirirdin.
Nağıl oxuyurdum kitab əlimdə.
İgidlər at belində,
Bəzən hay çəkirdim igidlər kimi…
Bir il sonra çıxdı
balıncın altdan bir əl fənəri
Unudulmaz heç zaman
uşaqlığın bu anı.
Əlimə nə keçsə mən oxuyurdum
İstər şeir olsun, istərsə lüğət.
Başıma çəkirdim hərdən yorğanı,
Kitab dənizində üzürdüm sanki
Bir dəfə anam
Əlimdə «Kapital» kitabı görüb
Gözləri böyüdü heyrət içində:
«Bu qədər oxumaq nəyinə gərək?
Kitabdan qiymətlidir
mənim üçün gözlərin.
Birdən xarab olar…
Dilim-ağzım qurusun…»
Heç zaman yadımdan çıxmaz sözlərin
Mənim əziz anam, sadəlövh anam.
Ağzı dualıydı, gözləri yaşlı,
İnana bilmirdi ərköyün oğlu
Bu yay böyümüşdü, yaşa dolmuşdu…
1960
Qum üstə nar dənəsi
Bu narın qabığı möhkəmdi bir az
Beyni qan içində, al qırmızıdı.
Kolluqda bar verib bir nar ağacı
Tacik köynəyini sərib kolluğa.
Burda oturmuşam sanki min ildi
Yanıb qaralmışam zəncidən betər.
Deyirəm azacıq alım dincimi,
Uzaqdan gəlirəm -
Yerlə-yeksan olmuş Mərv şəhərindən.
Narı kəsmək olar, satmaq da olar
Basdıra bilərsən nar çubuğunu,
Yüzlərlə meyvə var saplağın üstə
Elə bil nizə tək saplanıb göyə
Ekvator kəmər tək dolanıb Yerə,
Kimsə boğazadək qum içindədi
Baxıram qırmızı nar şirəsinə,
Səni əldən salar səhrada bürkü,
Əksinə getməyin nə mənası var?
Kölgə axtarıram daldalanmağa,
Kölgə gizlənibdir nar qabığında.
Kölgə sıxılıbdır nar şirəsinə.
Düzü, nə gizlədim, mənə yaxşıdı
Dincəlim sözlərin sərinliyində.
Mənim qulluğumda dayanıb qışlaq
De kimə gərəkdir əlavə söz-sov,
Kimdir qulaq asan uzunqulağa?
Qazan qayanayanda, bişəndə plov.
1960
***
Bilirəm, məğrursan,
Ürəyin təmiz.
Çılğınsan,
Bu adi, quru söz deyil.
Hər an can atırsan
dava-dalaşa.
Qorxu, hürkü nədir,
Bilmədin heç vaxt.
Yaşa, min yaşa!
Amma mən səninçün
qorxuram, qardaş.
İllər ötüb keçir,
Çıxmağa çalışır kimsə heyfini.
Sən demə, şair,
Bir şirin yuxuymuş yaşadıqların.
Göy üzü balaca, mavi bir çətir
Göy üzü sehrli işıq,
Saymaqla qurtarmaz naxışlarını.
Düşdüyün yerdən
qaldıra bilməzsən baxışlarını.
- Səni xatırlamaq asan deyilmiş
Hər şey çətinləşib, hər şey zorlaşıb,
Zarafata salma, qardaş,
Yaşamaq istəyirəm,
Ancaq yaşamaq!..
- Yaşamaq nə demək,
Gözəl bilirsən.
Sanki bir-birini
əvəz etməsidi gözəl hisslərin.
Yoxsa nahar vaxtı
Yağlı bir yemək?
Yaxud bir divanda qəzet oxumaq?!
Bunların hansı?!
Bəlkə ürəkdəki sevgi yarası?!
Budurmu yaşamaq?
Pis deyil divanı olmaq.
Vallah, bu ürəklə
Ürək yarasını
tikmək olar ipəklə.
Razıyam, sevəsən arvadını,
sevsinlər səni.
Burda pis nə var ki?
Andını unutmusan,
Torpaq andını.
Bağışla, qoy deyim
Yüz illər boyu
Bu torpaq çiynində daşıyıb sizi.
Yaşıl otlarını yandırsanız da
Yad atlar tapdayıb
dırnaqlarıyla
Onun gəncliyini.
Şər vaxtı atəşə verildi
bərəkətli torpaqlar
Sənə saxlamışdı gücünü,
inamını, sözünü.
Dağları, boz çölləri.
Çaylar axıb gedir damarlarından.
Yad atlar tapdayır dırnaqlarıyla
Onun gəncliyini, cavanlığını.
Atəşə verdiniz boz torpaqları.
Mən onu unutmadım.
Qara kölgələr qaçır,
Qara pişik tək
Qoy qaçsın, qışqırsın
Bax budur «budur kölgə»!
Bilirəm, onsuz da günəşsiz gündə
Bu qara kölgələr görünən deyil.
Gecə-gündüz,
gündüz-gecə…
Yaxşısu budur əl çək,
Kölgəni arxanca çək.
Günəş qürub edəndə
Arxana baxarsan, kölgən yox olar.
- Qardaş, şairəm, məni başa düş
Mənimki yazmaqdı,
güldən-çiçəkdən.
Qızların çiynindən,
hörüklərindən,
Nakam sevgilərin göz yaşlarından.
Nə var yer üzündə duadan ağır?
Başqası anlamaz, sən anla barı.
Uzağa getməzsən, qorxursa ürək
Çaylar sel olmasa quruya bilər.
Sevgisiz yox olur qəzəb də, kin də.
Əkiz doğulubdur nifrət-məhəbbət,
Sevginin, sevincin qədrini bilək.
Ölümə məhkumdur sevgi qəzəbsiz.
Sevgi özü boyda uğur gətirər,
Qələbə sevinci döyər qapını.
Sevgi olan yerdə qələbə vardır
Heç nəyə biganə qalma, şairim.
Atalar keçdiyi şərəfli yolu
Nəvənə sən necə vəsf edəcəksən?
Ağır döyüşlərdə tökülən qanı
Sən necə dəyişdin şirin şəraba?
Sən nə deyəcəksən nəvələrinə?
Bir zaman əkilən qızıl güllərin
Üstündən tapdayıb keçdi yad atlar.
Biz qaldıq qan-tər içində.
İndi həvəsimiz yox
O ötən günlərin
həsrətini çəkməyə.
Yaşamaq!
Gözəldir, şirindir bu söz.
Yaşamaq!
Havada bir anlıq qılınc çalmaqdı.
Yaşamaq!
Günəşin altında, ya qaranlıqda
Qalmaqdı.
Yaşamaq yaddaşdı,
Uzaq yollarda daşdı,
Bizimlə birlikdə
yol başlamaqdı.
İndi çəkinirsən deyəsən, qardaş,
İllər ötüb keçdi bir qorxu kimi,
Bir ömür yaşandı
Pis yuxu kimi.
Başının üstündə göy - qara çətir
Ayağa durmazdım sən olmasaydın,
Qaldıra bilməzdim yerdən başımı.
Mən indi bilmişəm daşürəklisən,
İndi tanımışam öz qardaşımı.
1961
Tərcümə etdi: Akif ƏHMƏDGİL
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
