Poeziyamızın kəsiri, yaxud dünyanın
metafizik dərkinə niyə yönəlmirik?..
Modern poeziyamızın teoloji mövzulara, dünyanın metafizik dərkinə yönəlməməsi, yaxud çox nadir hallarda yönəlməsi belə qutsal günlərdə daha çox diqqəti cəlb edir. Tutaq ki, Qurban bayramında çap etmək üçün şeir axtarırsan, əlinə Məhəmməd Hadinin 1906-cı ildə yazdığı "Təbriki Eydi-Əzha" şeirindən başqa bir şeir gəlmir: "Bəşarət, əyyühəl ixvan, bu gün bir eydi-zişandır.../ Müqəddəsdir, mübarəkdir, böyükdür, ruzi-pürşandır...".
Çağdaş şeirin qutsal günlərimizi sükunətlə qarşılaması, məncə, poeziyamızın çox ciddi kəsiridir. Türk poeziyasında Yahya Kamal Bayatlıdan Nəcib Fazilə, Orhan Vəlidən Cahit Sıtkı Tarançıya, Sezai Karakoçdan Cahit Zarifoğluna qədər hansı səmtə yönəlsəniz orda ya az, ya çox ilahi bir ovqatın əsintilərini, metafizik yanaşma, ruh və maddə aləminin təmasını, dünyanın, insanın metafizik aspektlərdən incələnməsini görəcəksəniz. Məsələn, Sezai Karakoçun "Xızırla qırx saat" kitabında olduğu kimi... Bu şeirdə cazibədar olan bir də odur ki, Sezai Karakoçun poetikası (hətta "Qurban bayramı" şeirinin ilk misralarında da) öncə mənsub olduğu İkinci Yeni poetikasına bağlılığını qoruyub saxlamaqla Cemal Süreyanın dediyi kimi, Mehmet Akiflə Nəcip Fazil Kısakürək poetikasının qarışığı (əslində, polifoniyası) kimi təzahür edir. Şeirin mistik ritmi də öz yerində.
Modern Avropa poeziyasında da dini mətnlərin çağın yaşantıları fonunda yenidən dəyərləndirilməsinə, yenidən yazılmasına tez-tez təsadüf olunur. Bunu şərtləndirən amillərdən biri də dünyanın apokaliptik durumudur. İnsan bəzən özünün ruh halını rahatsız edən suallara, necə deyərlər, elmi-əbdandan (təbiətşünaslıqdan) deyil, elmi-ədyandan (teolojidən) cavab almaq istəyir.
"Ədəbiyyat qəzeti"nin bu sayında əziz günümüzü Sezai Karakoçun "Qurban bayramıdır ən dərin bayram, məncə" və çağdaş serb-xorvat şairi Selimir Raduloviçin "İsmayıl - o qürub bilməyən günəşim..." şeirləri ilə qeyd edirik.
Azər Turan
Sezai
KARAKOÇ
Qurban Bayramı
("Xızırla qırx saat" kitabından)
şəkərə alışmış əqrəbi öldürməzsən
şəkərdən zəhər yapacaqdır
çocuqların üçün bunu iyi bil
bu öldürdüyüm çocuq üçün bir örnəktir
hər yaz baxçalarda minlərcə əqrəb öldürüləcəkdir
gəziyə çıxan çocuqlar üçün
gün görməmiş mənəkşələr dəriləcəkdir
baharı gecikmiş kəndlər üçün
qurban bayramında ortalıq ışıqlanmadan oyanılır
lampalar yaxılır qoyunlar üstünə bir işıq düşər dağ işığından öncə
qurban bıçaq səsini duyar xoruz səsindən öncə
saatlarını çabuk tükət ey ulu gecə
qurban bayramıdır ən dərin bayram məncə
bu nə uslu yumşaq yaratıklardır ki
kilometrlərcə
günlərcə
yolu aşarlar sabah kuşluk öglə
ikindi və çöldədirlər akşamları
və sonra yorğun doldururlar çarşıları
və top patlamadan öncə
hər biri başları gün doğusuna dönük
bir evin önündədir
çocuqların önündədir
çocuq əllərindən alırlar son dünya yeşilliyini
bir bəngisu kibi içərlər
son sularını
saatlarını çabuk tükət ey qutlu gecə
qurban bayramıdır ən dərin bayram bəncə
Quran dinləmiş və ondan boyun əymişlərdir sanki
yaşamın sirrinə bizdən öncə ermişlərdir sanki
kəndilərini bir səs uğruna qurban vermişlərdir sanki
ölmədən öncə ölümdən sonrasını görmüşlərdir sanki
dağlarda yankılanmışlar dərələrdə ağarmışlardır sanki
düşlərində Məkkəyə varmışlardır sanki
saatlarını çabuk tükət ayını və yıldızlarını yak ey gecə
bizim qəlbimizdə qurbanlar kəsilmədən öncə.
© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!
