Orxan Vəli Kanıkın şeirləri - DİLSUZ

DİLSUZ

BİR İŞ VAR

Hər zaman
bu qədər gözəlmi
bu dəniz?
Hər zaman
beləmi görünür göy üzü?
Hər zaman
bu qədər gözəlmi
bu qapı, bu pəncərə?
Yox, vallah, yox,
Deməli,
bir iş var bu işin içində...

ƏLİ VƏ ƏHMƏDİN HEKAYƏSİ

Çox qəribə hekayəsi var
Əli ilə Əhmədin:
Biri kənddə yaşayır,
Biri şəhərdə.
Və hər səhər
Şəhərdəki kəndə gedər,
kənddəki şəhərə...

MÜFTƏ

Müftə yaşayırıq, müftə;
Hava müftə, bulud müftə;
Dərə-təpə müftə;
Yağış müftə, palçıq müftə;
Avtomobillərin
içi yox, çölü müftə;
Kinoteatrların
içi yox, çölü müftə;
Mağazaların
vitrinləri müftə;
Pendir, çörək deyil,
acı su müftə;
Azadlıq baş bahasına,
əsirlik müftə;
Müftə yaşayırıq, müftə.

ÇOX ŞÜKÜR

Çox şükür,
insan var evdə;
Nəfəs var,
Ayaq səsi var,
Çox şükür, çox şükür.

MAQQAŞLI ŞEİR

Nə atom bombası,
Nə London konfransı;
Bir əlində maqqaş,
Bir əlində ayna -
Vecinə də deyil dünya.

DEYİL

Bilmirəm ki, necə anladım,

Necə, necə, sizə dərdimi.

Bir dərd ki, ürəklər acısı,

Bir dərd ki,

düşmən başına da gəlməsin.

Eşq yarası desəm, deyil,

Çörək parası desəm, deyil.

Bir dərd ki...

Bir illət ki...

Bir mirət ki...

Tab gətirmək mümkün deyil.

* * *

Niyə, niyə liman deyincə

ağlıma dirəklər gəlir,

Niyə, niyə dəniz deyincə

ağlıma yelkənlər gəlir?

Niyə, niyə

Mart deyincə - keçi,

Haqq deyincə - insan

gəlir ağlıma?

Və niyə qoca dəyirmançı,

əstəğfürullah,

şəkk etmədən

inanır Allaha?

Və niyə küləkli havalarda

Yağış,

elə hey çəpinə yağır?

BİZİM KİMİ

Əcaba,

bir tank

nə görür yuxusunda

və bir təyyarə

nə düşünür

tək qaldığı zaman?

Həp bir ağızdan

türkü oxumağı

sevməzmi qaz maskaları

Ay işığında?

Və tüfənglərin

mərhəməti yoxdurmu,

heç olmasa, biz insanlar qədər?

CAVAB

Aclıqdan bəhs edirsən,

Demək ki, kommunistsən.

Demək ki,

bütün binaları

sən yandırmısan,

İstanbuldakıları da,

Ankaradakıları da...

Vay... Nə donuz imişsən sən!

BAYRAQ

İxtisarla

Ey müharibə meydanında

Ovucları qanımla dolan,

Başı bədənimin altında,

Ayağı qolumun

üstündə qalan

Və cansız halda uyuyan,

insan qardaşım,

Nə adını bilirəm,

Nə günahını...

Bəlkə eyni ordunun əsgərləriyik,

Bəlkə də, düşmənik, kim bilir...

Bəlkə də, tanıyırsan:

Mən İstanbulda şərqi söyləyən,

Hamburqda

təyyarə qəzasına uğrayan,

Majinoda yaralanan,

Afinada aclıqdan ölən,

Sinqapurda

əsir düşən adamam.

Alın yazımı mən yazmadım.

Amma, ən azı,

alın yazımı

yazanlar qədər bilirəm

Çiyələkli dondurmanın dadını,

Caz musiqisindəki fərəhi

Və məşhur olmanın əzəmətini.

Sən də nemətləri

pis tanımırsan, sanıram:

Çay,

Kökə,

Zeytun yağı sürtülmüş enginar,

Mayonezli kəklik,

Bir qədəh

Black and White viski…

İnsan qardaşım,

İyirmi illik yürüş

bir güllənin hökmü ilə

Xarkov çöllərində sona yetdi.

Qismət…

Nəsibimiz bu imiş…

Amma bir bayraq

gətirdik buraya qədər.

İnşallah,

daha da irəliyə apararlar…

DAĞBAŞI

Dağın başındasan;

Günün - dərd, günün - həsrət,

Axşam olmuş,

Günəş batmış,

İçməyib də nə edəcəksən?

DEDİ-QODU

Kim dilə-dişə salmış məni -

Süleyhaya vurulmuşam deyə?

Kim görmüş, kim,

Elifi öpdüyümü,

Yol kənarında

günün günorta çağı?

Əvvəl Məlahəti almışam,

Sonra da Tükəzbanı, eləmi?

Kimin qolunu

çimdikləmişəm tramvayda?

Hə, bir də, guya,

Qalata körpüsünə dadanmışam,

Axşam-səhər demədən ordayam...

Çək,

atam, anam,

bunların üstündən

bir qələm çək...

Bir gün

Nihalı bir qayığa mindirib,

Türkü söyləyə-söyləyə

Günəşin doğduğu

yerə gedəcəyəm...

QÜSSƏLƏNİRƏM

Məktub alıram - qüssələnirəm;

Mey içirəm - qüssələnirəm;

Üsküdarda

"Kazımın türküsü"nü oxuyarlar -

qüssələnirəm.

Nə olacaq bunun axırı?

Bilmirəm... Bilmirəm... Bilmirəm...

KÖLGƏM

Usandım

illərdir sürükləməkdən

səni yanımca,

Bir az da

bir-birimizdən

ayrı yaşayaq -

Sən təkbaşına,

Mən təkbaşıma...

GÖZƏL HAVALAR

Məni bu gözəl havalar məhv etdi,

Belə havada

ərizə yazdım,

çıxdım işdən,

Belə havada alışdım

siqaret çəkməyə.

Belə havada aşiq oldum.

Belə havada unutdum

evə duz-çörək aparmağı.

Belə havada şiddətləndi

şeiryazma xəstəliyim.

Qərəz,

bu gözəl havalar

məhv etdi məni.

HÜRRİYYƏTƏ DOĞRU

Gün doğmamışdan,

Dəniz hələ masmaviykən

çıxacaqsan yola,

Əllərində kürəkdən

bərk-bərk yapışmaq ehtirası,

İçində bir iş görməyin sevinci,

Gedəcəksən,

Suların çalxalandığı yerdə

Balıqlar çıxacaq qarşına,

Sevinəcəksən.

Toru silkələdikcə,

Dəniz gələcək əlinə, pul-pul.

Birdən üfüqdə -

qağayıların ruhlarının

susduğu yerdə

qiyamət qopacaq!

Dəniz qızımı deyirsən,

su pərisimi deyirsən,

Bayramlarmı,

Seyranlarmı deyirsən,

Tellərmi,

Duvaqlarmı deyirsən,

Eheyyy?

Düşünmə ki,

arxada gözləyənin var -

At özünü dənizə!

Dörd yanın hürriyyət!

Qayıq ol, yelkən ol,

balıq ol, su ol,

Get

gedə bildiyin yerə!

İNTİHAR

Kimsə hiss etmədən ölməliyəm,

Ağzımın kənarında

Bir parça qan olmalıdı.

Məni tanımayanlar

"Mütləq birini sevirmiş"

deməlidilər,

Tanıyanlar isə: "Zavallı,

neyləsin, çox səfalət çəkdi..."

Amma əsl səbəb

Bunların heç biri olmamalı.

BİRDƏN-BİRƏ

Hər şey birdən-birə oldu:

Göy üzü birdən-birə,

gün işığı birdən-birə,

qırmızı birdən-birə,

mavi birdən-birə.

Hər şey birdən-birə oldu:

Burdən-birə

qalxmağa başladı

duman torpaqdan.

Hər şey birdən-birə oldu:

düymə birdən-birə,

tumurcuq birdən-birə,

meyvə birdən-birə.

Hər şey birdən-birə oldu:

oğlan birdən-birə,

qız birdən-birə,

yollar birdən-birə,

səhralar birdən-birə,

pişiklər birdən-birə,

İnsanlar birdən-birə...

Eşq birdən-birə oldu,

Sevinc birdən-birə.

SARI SAÇLI ÇOCUQ

Döyüşə gedən

sarı saçlı çocuq!

Belə gözəl-göyçək də dön;

Dodaqlarında dəniz qoxusu,

Kirpiklərində duz -

Döyüşə gedən

sarı saçlı çocuq!

HƏYAT BELƏDİR ZATƏN

Bu evin bir köpəyi vardı,

tükü qıvırcıq-qıvırcıqdı,

adı Consondu,

öldü.

Bu evin

bir də bir pişiyi vardı,

adı Maviş,

günlərin bir günü

yoxa çıxdı.

Bu evin bir qızı vardı,

suya getdi,

sudan gəldi,

gəlin oldu.

Bu evin bir kiçik oğlu da vardı,

Sinifdən-sinfə keçdi,

maşallah.

Bu evin, nə deyim,

bu bir il içində

başına gələnlər çox oldu,

acıdan acı, şirindən şirin…

Həyat belədir zatən.

HOU LU-LU

İstərəm mənim də

əcaib isimləri

heç eşidilməmiş

zənci arkadaşlarım olsun,

Onlarla

Madaqaskar limanlarından

Çinə qədər səfər edim.

İstərəm içlərindən biri

Gəminin göyərtəsində

ulduzlara baxıb,

"Hoy lu-lu" türküsünü

oxusun hər gecə.

Və bir gün qəfildən

birinə

rast gəlmək

istərəm Parisdə...

* * *

Dənizlərimiz var -

günəş içində,

Ağaclarımız var -

yarpaq içində,

Səhər-axşam gedib-gələrik

Dənizlərimizlə

ağaclarımızın arasında.

QATAR SƏSİ

Qəribəm,

Nə bir gözəl var,

ovutsun könlümü

bu şəhərdə,

nə də bir tanış çöhrə.

Bir qatar səsi eşitdimmi,

İki gözüm -

İki çeşmə.

SİZİN ÜÇÜN

Sizin üçün, qardaşlarım,

Hər şey sizin üçün,

Gecə də sizin üçün,

gündüz də.

Gündüz gün işığı,

gecə Ay işığı,

Ay işığında yarpaqlar,

Yarpaqlarda maraq,

Yarpaqlarda ağıl,

Gün işığında min bir rəng,

Sarılar da sizin üçün,

pəmbələr də.

Bədənin ovucdakı

yumşaqlığı,

istiliyi,

yuxudakı rahatlıq,

Səhər-səhər

mərhabalar sizin üçün,

Sizin üçün limanda

yellənən fənərlər,

günlərin adları,

ayların adları,

qayıqların rəngi sizin üçün,

poçtalyonun çantası sizin üçün.

Alınlardan axan tər,

Cəbhələrdə atılan güllə,

Sizin üçün məzarlar,

məzar daşları,

Həbsxanalar,

qandallar,

edam cəzaları,

Sizin üçün,

Hər şey sizin üçün, qardaşlarım.

ROMANTİKA

Ağlasam, səsimi duyarmısınız

misralarımda?

Toxuna bilərsinizmi göz yaşlarıma

əllərinizlə?

Bilməzdim türkülərin

bu qədər gözəl,

sözlərin bu qədər

gücsüz olduğunu,

bu dərdə

düşməmişdən əvvəl.

Bir yer var, bilirəm,

Orda,

Hər şeyi demək mümkün.

Yaxınlaşıram, yaxınlaşıram...

Amma deyə bilmirəm.

BAYRAM

Bu gün top atılarkən

Evdən qaçıb,

İstiqlal caddəsinə gedəcəyəm,

Qarğalar, nə olar,

Anama deməyin:

Sizə halva alaram,

Kökə alaram, şirniquşu alaram,

Sizi yelləncəyə mindirərəm,

Alın,

yumru daşım da sizin olsun -

Qarğalar, nə olar,

Anama deməyin,

Bu gün top atılarkən

Evdən qaçıb,

İstiqlal caddəsinə gedəcəyəm.

GÜN OLUR

Gün olur,

Dənizdən yenicə çıxmış

torların yosun ətrinə

qoşulub gedirəm,

O ada sənin, bu ada mənim.

Dünyalar var, ağlınıza da gəlməz,

Çiçəklər gurultuyla açar,

Gurultuyla qalxar

buğ torpaqdan.

Hələ qağayılar, hələ qağayılar,

Zeytun gözlərində təlaş, təlaş...

Gün olur,

təpədən-dırnağa mavi,

Gün olur,

təpədən-dırnağa günəş,

Gün olur, heç nə, dəli kimi...

QUYRUQLU ŞEİR

Bizimki tutmaz, qardaşım,

Sən ciyərçi pişiyi,

mən küçə pişiyi.

Sənin yeməyin qalaylı qabda,

Mənim yeməyim aslan ağzında.

Sən yuxunda eşq görürsən,

Mən sümük.

Amma sənin işin də

asan deyil,

Asan deyil, yəni,

Allahın verdiyi

hər gün quyruq bulamaq.

MACƏRA

Kiçik idim, lap kiçik idim,

Qarmağı atdım dənizə;

Bir ürpəşdi,

bir ürpəşdi balıqlar -

Dənizi gördüm.

Bir çərpələng düzəltdim,

telli-duvaqlı,

Quyruğu göy qurşağı rəngində,

Uçurtdum havaya -

Göy üzünü gördüm.

Böyüdüm, işsiz qaldım,

ac qaldım,

Pul qazanmaq gərəkdi,

Girdim insanların arasına,

İnsanları gördüm.

Nə yardan keçərəm, nə səndən,

Nə dənizdən, nə göy üzündən.

Amma...

İmkan vermir keçim dərdi.