İnsanlar, İnsanlar, İnsanlar!!! - Kosmik, dağınıq düşüncələr...Fikrət Qoca

 

Telefonla söhbət

Dəstəyə əl atıb çağırdım:

- Alo! Təcili yardım,

kömək eləyin.

- Alo! Buyurun, deyin,

xəstənin neçə yaşı var?

- Milyard, daha çox olar.

- Uzatmayın,

xəstəliyi nədir?

- Nüvə silahı asılıb başının üstdən,

bir ayağı qəbirdədir.

- Tez eləyin,

zarafatı buraxın,

Hansı ünvana gələk, deyin!

- Ünvan? Bizim səyyarə -

Yer kürəsi.

bütün canlıların

yaşamaq həvəsi.

Təcili yardım, tez gəl, -

"tez" sözündən də bir az tez.

Zamanın sürətilə yox,

zamanın özündən də

bir az tez.

Həkim

Mənə "dəli" - dedi -

- Düyməni basdı.

Mən də dəstəyi yerinə asdım.

Düz deyirsən, dəliyəm mən,

Dəliyəm mən!

Danəndeyi Bəhlul kimi bir

Gülməliyəm mən!

1962

Bu şeiri 1959-cu ildə yazmışam. İlk dəfə 1962-ci ildə dərc edilib. Aradan əlli ildən artıq vaxt keçib. Bu vahiməni canımda dünyanın dörd qitəsində gəzdirmişəm. Təsəlli tapmadım. Əksinə, narahatlığım bir az da artdı. Məhəbbətdən yaranan, məhəbbətin gözəl barı olan insanda bu qədər nifrət-kin hardandı? Kin ən təhlükəli silaha çevrilir. Canlıları, həyatı, hətta Yer kürəsini məhv edəcək, yeri yerindən oynadacaq silahlara çevrilir. Əlli ildən artıqdır mənimlə yol yoldaşlığı edən, məni qocaldan, özü daha da cavanlaşan bu pərakəndə fikirlərimi ilin ilk günlərindən yazmağa başladım. Yaşım mənə bu gün yazacağım yazını sabaha saxlamağa ixtiyar vermir. Bu təhlükə hamı üçündür, bütün canlılar üçün, hətta hələ yaranmamış, yaranacaq canlılar üçün də vahimədir. "Kainat, insanlar haqqında dağınıq fikirlərimi" sizə təqdim etməyə qərar verdim.

13.01.2019

Kosmik, dağınıq düşüncələr

Yer kürəmiz,

Doğma, əziz,

Bir yuvadır kainatda...

Heç bilmirik

Kainatın güneyidir, quzeyidir,

Hansı səmtdə, hansı qatda...

Bildiyimiz bir odur ki,

Zamanların çox müqəddəs muzeyidir...

İnsanlığın özəyidir,

Öz evidir.

İnsan burda yoğrulubdu,

Yapılıbdı.

Doğum - burda doğulubdu,

Ölüm burda tapılıbdı.

Dağlar, daşlar danışırlar.

Sular dağlarda ayrılır,

Yollar boyu yarışırlar,

Dənizlərdə barışırlar.

Güllər torpağın üzüdü,

Ətri torpağın sözüdü.

Dağlar, daşlar

Daşa dönmüş sözdür, səsdir.

Yer üzünün hər qarışı

Müqəddəsdir, müqəddəsdir!

Yer kürəmiz kainatda

Olanları vecə almır.

Saysız milyard illər görüb

Nə artmayır nə azalmır.

Yer kürəmiz də bir canlıdır,

Ayrılmış yerdə dolanır.

Solu donur, sağı yanır.

Bütün canlılar aldığı

Nəfəs onun nəfəsidir.

Bütün səslər onun səsidir.

O, uçmaq istəyən insanların

Qəfəsidir.

Onun da qəfəsi öz orbitdir.

Ay da yerə cazibə ilə zəncirlənmiş

Sadiq itidir,

Quludur, mütidir!

Yer kürəsi yaranışdan

Çalışır, yetişdirir,

Yeyir.

Günəşə şükürlər olsun - deyir.

Bir zərrə də artmır, azalmır.

Heç vaxt narazı qalmır.

Bezmir, qisas almır.

Hər il bir zərrə böyüsəydi

Yəqin, çoxdan şişərdi...

Günəşin gözündən düşərdi...

Orbitindən oynayardı...

Küləklər onu yonardı,

Fəzada toz eyləyərdi...

Milləti tarixdən silinmiş

Mənası bilinməyən

Bir söz eyləyərdi.

Hamımız eyni enerjiyik

Müxtəlif dillərdə,

Müxtəlif şəkillərdə,

Ey daş,

Qardaş sən də, mən də,

Su da, torpaq da,

Torpaq üstündə

Tikanlar da, güllər də...

İnsanın yaratdığı

Güllələr də...

Hamımız oyuncağıq əllərdə.

Güllələr bizim əlimizdə...

Taleyin əlində oyuncağıq biz də...

Ağlımız da, qəlbimiz də

Oyuncaqdı.

Oyuncaq bu dövr - bu çağdır

Himə bənddi, bu silahlar.

Oyanacaqdı, oynayacaqdı.

Bizi,

Yer kürəmizi

Yerindən, orbitindən oynadacaqdı.

Bəlkə də, kainatdan baxıb izləyirlər

Həyəcanla gözləyirlər,

Bu gərgin dramın oynanacağı vaxtı,

Şüurun məntiqi deyir ki,

Belə getsə bu olacaqdı.

Qumar masasına qoymayın

Həyatı, taleyi, baxtı,

Hər yaradan Allah deyil.

Allah - Yaradan, - yaşadandı.

Sizin yaratdığınız zülümdür.

Günahdı, qandı.

Əgər siz

O yola varacaqsınız

O zaman ölüm xilas sayılacaq.

Siz də ölüm üçün

Allaha yalvaracaqsınız!

Rəsul Rza demiş:

"Vaxt var ikən"

Bir də düşünün-daşının...

Tökün ətəyinizdən mənəm-mənəm daşını.

Qoyun Yer kürəsi

Dolandırsın başını.

Qoyun Yer kürəmiz

Kainatdakı qohumlarına

Göndərsin öz vətəndaşını.

Görsün orda pisi-yaxşını.

Bəlkə, orda da biz yaranmışıq,

Bu formasiyanı çoxdan aşmışıq.

Bəlkə, yaxşılığa doğru dəyişmişik.

Bəlkə, burda tövbə eləyək...

Hamımız bir-birimizə:

Qardaş,

Qarındaş - deyək.

Barışaq,

Bir-birimizi bağışlayaq.

Onların bu günündən başlayaq.

Cənnətə döndərək Yer kürəmizi...

Onlar da həvəslə gələrlər bizə...

Bəlkə, hələ orda

Dünyaya heç gəlməmişəm.

Hələ yaranmamışam

Yaşamışam, ölməmişəm.

Dünyaya yenidən gəlmək

İmkanım olar.

Bir başqa dövrüm,

Elə bu vətəndə

Yeni dövranım, yeni məkanım olar.

Köhnə yaddaşla,

Yeni ağılla,

Daha təcrübəli başla

Çalışardıq.

Hamımız sülh dilində danışardıq.

Xalqların böyüyü, kiçiyi olmazdı.

Olmazdı insan dərdi.

İnsan insanı doyuncan

Nəğmə kimi dinlərdi.

İnsanlar can deyib,

Can eşidərdi.

İnsanın hirslənməyə

Nə səbəbi, nə həvəsi olmazdı,

Nə Birinci, nə də İkinci

Dünya müharibəsi olmazdı...

Yerlə günəşin

Eşqindən doğulmuşuq.

Biz səkkiz bacı, qardaşıq.

Tutaq ki, bizi min il əvvəl

O səyyarədə yaratmışdı.

Sonra öz səhnəsindən atmışdı.

İndi də burda

Səkkiz bacı, qardaşıq,

Ayrı-ayrı səkkiz ürəyik,

Səkkiz ayrı-ayrı başıq.

Anamız Zərxaradı,

Atamız Göyüşdü.

Anamız torpaqdı,

Atamız günəşdi.

Axı bu səkkiz qardaşın

Hər birinin öz üzü var,

Ürəyinin öz sözü var,

Hərəsinin öz səsi var,

Hərəsinin öz istəyi, əqidəsi var.

Mənim kimliyimdir

Mənim sağ əlim

Barmaq izlərimin

Hər biri məlum.

Düşmənlə heç zaman

Əl tutmuram mən.

Verdiyim sözü də

Unutmuram mən.

Biz bir xalqıq;

Sözümüz öz canımız,

Canımız öz qanımızdı.

Qanımız - vicdanımızdı.

Vicdansız yaşaya bilmərik.

Biz bu uzaq səfərə

Vicdansız başlaya bilmərik.

Bilmirəm kainatda, harda...

Anamız yerdən kənarda,

İnsanlıq adına, "mən" deyirəm - mən!

Hamının adından "mən" deyirəm mən.

Mənim sözüm birdi,

Əməlim də bir.

Sözüm - əməlimdə

Öz əlimdədir.

Biz qanad açanda...

Başqa günəş sistemlərinə uçanda da

Anamız yer saatı ilə yaşayacayıq.

Anamız yerə görə

Məsuliyyət daşıyacayıq.

Heyif hələ bu gün

Kainatın qapısı üzümüzə bağlıdı.

Bəlkə də, onlar haqlıdı.

Kainatın açarı insan ağlıdı.

Hələ ağlımızın yolu bağlıdı.

Ağıllar xərçəng, ördək, tısbağa kimi

Hərəsi bir yana çəkir.

Ağıllar bir-birinin başında

Turp əkir.

Neyləyəsən üçü ağıllıdı

Beşi dəli.

Necə deyəsən haydı irəli!

Hansı səmtdədi irəli!

Necə biləsən?

Bəlkə də, kainatda yolumuzu gözləyənlər var.

Ordan bizi izləyənlər var.

İşimizdən, əməlimizdən

Baş aça bilmirlər.

Əyridən, düzümüzdən,

Ağıllımızdan, dəlimizdən

Baş aça bilmirlər.

Bizdən baş aça bilmirlər.

Niyə yeri oyuruq,

Dağları suyla yuyuruq,

Torpağı pis günə qoyuruq.

Zərrə-zərrə qızıl qırıntısı yığırıq.

Əridib pul eliyirik

Özümüzü ona ömrümüz boyu qul eləyirik.

Hamıdan gizləyirik,

Qoruyuruq, əzizləyirik.

Elə bilirik budur

Ən qiymətli varımız-yoxumuz.

Daha yaxşı gizləmək üçün,

Təzədən qazıb yeri

Torpağa basdırır çoxumuz.

Necə başa düşəsən

Bu insan balasın.

Bəs kainatdan baxanlar

Bu məntiqsizliyi necə anlasın!

Əslində, insanın baxtı gətirib, baxtı!

Yerin ən qiymətli neməti

Sudu, torpaqdı,

Havadı.

O da gen-boldu, havayıdı.

Yaradanın ən qiymətli payıdı.

Atamız günəşdir,

Torpağımız - Ana.

Günəşlə torpağın

Məhəbbətindən gəlmişik cana.

Bəlkə, hər günəş sistemlərində

Bizim yer kimi,

Bir Yer kürəsi var.

Orda da canlılar var,

Canlıların yaşamaq həvəsi var.

Yarpaqların, oxuyanların,

Otların, otlayanların,

Bulaqların, okeanların,

Külək adlı nəfəsi var.

Dilənçinin də, kralın da,

Canından çox sevdiyi nəvəsi var.

Deməyin kainatdakılar

Bəyəm kordu, kardı,

Görmürlər ki, orda hər şey təkrardı.

Xeyr, təkrar deyil, təkrirdir!

Yaradan tək birdir!

Ən kamil fiqur dairədi.

Dairədə hər nöqtə bir dairədir.

Dairə "ol" sözüdü!

Dairədəki hər nöqtə

Birinci, ikinci, üçüncü də - özüdü!

"Ol!" Allah sözüdü.

Allah - Haqdı!

Allah - dünəndi, bu gündü, sabahdı.

- Ol! - dedi işə saldı vaxtı.

***

Biz onsuz da uçuruq

Öz səyyarəmizdə,

"Yer kürəsi" adlı təyyarəmizdə.

Kainatda uçuruq

Açıq alınla, açıq üzlə.

Öz səyyarəmizdə, öz azuqəmizlə...

Hələ ki öz ərazimizdə...

Bəlkə, yenidən baxaq

Bu uçmaq məsələsinə...

Qulaq asaq ağlımızın,

Ürəyimizin səsinə...

Yeni bir yol seçək.

Bunun üçün gərək

Yer üzündə əlbir iş olsun.

Bunun üçün gərək

Yer üzündə barış olsun.

Hamımız bir yuvanın quşlarıyıq.

Bir zamanın tay-tuşlarıyıq.

Biz idarə eləyirik bu səyyarəni.

Niyyətimiz təmiz, istəyimiz haqdı.

Hamımız yer üzündə əl-ələ versək,

Bizi kim qoymayacaqdı...

Bəlkə, uçmazdan əvvəl

Yəməndə acından ölənlərə

Yardım eləyək, süfrə açaq.

Ən ağır xəstəlik terrordu.

Terrorun qulağı kardı, gözü kordu.

Tökdüyü də günahsız qandı.

Adam utanır deməyə,

Öldürən də insandı, ölən də insandı.

Altı milyard yarım insan yuvası,

Hər an zəhərlənir suyu, havası.

Torpaq zəhərlənib əməlimizlə.

Kainat cənnəti sayılan yeri

Özümüz boğuruq öz əlimizlə.

***

Adəmlə Həvvadan yaranmışıq biz.

Bizim evimizdi bu Yer kürəmiz.

Olanımız budu, çirkli ya təmiz,

Beşi qanandırsa, üçü nadandı!

***

Bizə cavabdehdi bir ana, ata...

Heç kəs yaxasını çəkməsin yana!

Düşmən ola bilməz insan-insana,

Hamı bir atadan bir anadandı.

***

Torpaq cücərdəndi, yaradan işıq

Bu evdə hər şeyi biz yaratmışıq.

Düşmənə-düşmən var, aşiqə-aşiq.

Amma hamımızın adı insandı.

***

Biri çalışandı, biri alışan.

Biri oynayandı, biri pərişan.

Biri ara vuran, küsən, barışan.

Biri meymun kimi it oynadandı.

***

İnsanın hər günü bir iş günüdür,

Bəzi ellər gəzən dərviş kimidir.

Biri gələcəkdən gəlmiş kimidir.

Biri də elə bil o dünyadandı.

***

Uçmaq öyrənirik yuvada hələ...

Gəlin yer üzündə verək əl-ələ

Vaxtı hədər yerə verməyək yelə

Uçmaq zamanıdı, yol qanadındı.

***

Biz yaranışdan,

Lap əvvəl başdan

Səfərdəyik.

Yer kürəsi bizim

Hava gəmimizdi.

Günəş sistemi

Bizim uçan aləmimizdi.

Bu dairədə nə varsa

Bizim ailəmizdi...

Günəş bu ailənin kapitanıdı.

Yol göstərəni,

Canıdı, qanıdı.

Sürət onun sürətidi,

Zaman onun zamanıdı.

Biz öz çölümüzlə köçürük.

Səyyarələrimizlə,

Peyklərimizlə,

Könlümüzlə, içimizlə köçürük,

Yer kürəsində, fil də,

Qarışqa da, canlıdı...

Yer üzərində okeanlar, dənizlər,

Həyəcanlıdır,

Sinəsi qabarır, enir.

Tufanlar deyinir.

Vulkanlar püskürür,

Okeanlar dibindən

Qan qoxusu gəlir

Buludların göz yaşından.

Qarından, yağışından.

Yer kürəmizin ürəyi yanır

Tüstüsü qalxır dağlar başından.

Hamımız yer üzərində sərnişinik.

Kimik?

Hansı işinik?

Bu uçuşda nəyə gərəyik?

Nəyə köməyik?

Heç özümüzü yaxşı tanımırıq.

Canımızda can hardadı?

Bizi narahat edən vicdan hardadı?

Bu qədər suallarla hara uçuruq?

Kimdən qaçırıq?

Kimin yanına uçuruq?

Onu da bilmirik.

Əslində, budur gərək,

Qarışqanın ayağındakı mikrob

Qarışqanı bütöv görmür,

Görməyəcək!

Mənim ayağımın üstündə qarışqa

Məni bütöv görmür, görməyəcək.

Burda ağlın, ürəyin gözü gərək.

Əgər görsəydi ağlın-ürəyin gözü

İnsan özü

Özünü öldürmək üçün

Kütləvi qırğın silahları yaratmazdı.

Sonra da gedib körpəsinin

Yanında rahat yatmazdı.

Sonra bu silah sənin düşməninə də satılacaq.

Sənin və balanın üstünə atılacaq.

Adam özü özünü aldatmaz.

Hamımız bir səyyarədəyik.

Hamımız bir təyyarədəyik.

Adam yalnız özünü,

Bu günü

İçindəki məni,

Düşünəndə

Özü də düşür

İnsanlıqdan mikrob səviyyəsinə.

Mikrob qədər bilir.

Mikrob qədər görür.

Hər şeyi qəza-qədər görür.

Deyir, Allah göndərən qəza-qədərdi.

Ən asan yoldu: uzan-zarı...

Guya Yaradanın işi-gücü yox imiş,

Sənə yükləyib bu azar-bezarı...

Sus! Barı...

O, Yaradandı, öldürən deyil.

Öldürən boş keçən andı, aydı, ildi.

Ölümün səndən əzəl

Gəlib cahana səni gözləyir.

Doğulandan hər an səni izləyir.

Sən qanmayanda atan, anan,

Yaranmışlara canı yanan

Hər kəs səni qoruyur:

Hətta mühit, zaman səni qoruyur.

Sonra öz ağlına, ürəyinə tapşırılar səni.

Öz umuduna qalan kimi.

Sürünürsən

Dil çıxardıb yalvarırsan ilan kimi.

Allah, mənə kömək elə.

Nə zarıyırsan?!

Allah "dayə" deyil, Yaradandı!

Səni yaradıb,

Bəs sən nəyə yarıyırsan?

Əlin boşa çıxıb

Yaradana hayqırırsan!

Silah yaradırsan

Yaradanların yaratdığını dağıdırsan.

Allahın yaratdıqlarını qırırsan!

Sonra o qədər qudurursan,

Ağlını başına yığ, İnsan!

Yer barıt anbarıdı.

İçi dolu dərddi.

Bir himə bənddi.

Barmaqlar düyməyə bassa,

Yer, yerindən oynayacaq!

Yer kürəmiz yanar bir ocaq

Olacaq.

Allah deyəcək: Mən yer üzünü

Cənnət yaratmışdım,

Yaşayasınız qucağında.

Siz onu cəhənnəm elədiniz

İndi özünüz yanın

Cəhənnəm ocağında.

Biz uçmasaq da səyyarəmiz uçur,

Orda özümüz özümüzlə

Qarşılaşa bilərik.

Keçmişimizlə gələcəyimizlə

Görüşə bilərik.

Özümüzdən də gizlətdiyimiz

İçimizdəki "üzlə" görüşə bilərik.

Öz gözümüzdən düşə bilərik.

Səfərdədi Yer kürəmiz.

Sərnişinik biz,

Barı özümüz özümüzdən utanmayaq.

Güzgü kimi gözlərə baxanda

Öz üzümüzdən, gözümüzdən utanmayaq.

Yeri cəhənnəmə döndərməyək,

Özümüz öz cəhənnəmimizdə yanmayaq.

Ayılın yatanlar, eşidənlər, qulaq asanlar!!!

İnsanlar, İnsanlar, İnsanlar!!!

© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!

 


© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!